هر چند وقت یکبار آرزو میکنید که ای کاش در طول روز زمان بیشتری برای انجام کارهایتان داشتید؟ اگرچه نمیتوانید ساعتهای بیشتری به روز خود اضافه کنید اما میتوانید روزتان را طوری مدیریت کنید که زمان بیشتری برای انجام کارهایتان داشته باشید. اینجاست که تکنیک های برنامه ریزی اهمیت پیدا میکنند.
تکنیک های برنامه ریزی فواید زیادی دارند همانطور که جیم ران میگوید:
یا شما روزتان را اداره میکنید یا روز شما را اداره میکند.
برای آشنایی با ۱۵ تکنیک قدرتمند برنامهریزی به خواندن این مطلب ادامه دهید تا بر زمان خود مسلطتر شوید، از ساعات روزتان بیشتر استفاده کنید و هر روزتان را به یک برگ برنده تبدیل کنید.

فواید برنامه ریزی چیست؟
اگر ارزشمند بودن برنامهریزی روزانه را درک کنید و آن را به کار بگیرید، زندگی شما بسیار راحتتر و موفقیتتان تضمین میشود.
در این قسمت، فواید برنامه ریزی را بررسی میکنیم:
1_ تمرکز بر اهداف
افرادی که برای روزهایشان برنامهریزی میکنند، احساس هدفمندی بیشتری در زندگی دارند. برنامهریزی برای آنها این امکان را فراهم میکند تا بر اهدافشان بیشتر تمرکز کنند و به موفقیت برسند. بنابراین، موفقترین افراد کسانی هستند که از برنامهریزی روزانه بهعنوان یک راهنما کمک میگیرند تا به اهدافشان برسند.
2_ تعیین اولویتها
داشتن برنامه علاوهبر تعیین اهداف به افراد کمک میکند تا کارهایشان را اولویتبندی کنند و کارهای مهمشان را زودتر انجام دهند.
همچنین یک برنامهریزی منظم، شروع کارها و تکمیل به موقع آنها را برای هر فرد آسانتر میکند.
3_ افزایش کارایی
برنامهریزی، افراد را در ابتکار عمل توانمند میسازد و از این رو، کارایی آنها را بالا میبرد. در واقع افراد به مرور زمان یاد میگیرند به جای منتظر ماندن و وقت هدر کردن، خودشان به صورت پیشگیرانه عمل کنند.
4_ افزایش تمرکز
متمرکز ماندن، برای انجام به موقع و موفقیتآمیز اهداف ضروری است. یک برنامهریزی اصولی تضمین میکند که افراد بر اهداف خود متمرکز میمانند و تا جای ممکن حواسشان به عوامل مزاحم پرت نمیشود.
همچنین زمانی که افراد به اهداف خود میرسند، حس خوشایندی را تجربه میکنند و در نتیجه، تمرکز و تعهدشان در برنامهریزی تقویت میشود.
5_ افزایش انگیزه
داشتن برنامهریزی یکی از بهترین راهها برای افزایش انگیزه است. افراد برای انجام کارهایشان انگیزه پیدا میکنند، در نتیجه سختتر کار میکنند و به بهرهوری بیشتری دست مییابند.
همچنین برنامهریزی، تمرکز افراد را بالا میبرد زیرا آنها مطمئن هستند که موفقیتشان از طریق پیش رفتن بر اساس برنامهریزیشان حاصل میشود.
- بیشتر بخوانید: موفقیت چیست
- بیشتر بخوانید: چگونه به موفقیت برسیم
- بیشتر بخوانید: برای موفقیت باید چیکار کرد
تکنیک های برنامه ریزی اصولی
برنامهریزی یک فرایند ضروری است که به افراد و سازمانها کمک میکند تا به اهداف خود دست یابند. برای ایجاد یک برنامه اصولی، مهم است از تکنیک های برنامه ریزی استفاده کنید.
در این قسمت، ۱۵ تا از بهترین تکنیک های برنامه ریزی را معرفی و بررسی میکنیم:
1_ کارهایتان را اولویتبندی کنید
همانطور که میدانید، تمام کارهای موجود در لیست برنامهریزیتان به یک اندازه اهمیت ندارند. قانون پارتو یا ۲۰/۸۰ میگوید:
٪۸۰ از نتایج فقط از ۲۰٪ تلاشهای شما حاصل میشود.
بنابراین اگر لیست کارهایتان زیاد است و برای رسیدگی به همه آنها زمان کافی ندارید، کارهایتان را اولویتبندی کنید. تعیین کنید که کدام یک از کارهایتان بیش از همه اهمیت و ضرورت دارند، سپس آنها را بر اساس اهمیت و ضرورتشان رتبهبندی کنید و اول بر تکمیل کارهای مهمتر تمرکز کنید.
یک راهکار ساده برای اولویتبندی کارها این است که تمام کارهایتان را بنویسید سپس با یک کد، اهمیت آنها را بهطور واقعبینانه مشخص کنید. مثلا کد ۱ کارهای ضروری است که فورا باید انجام شوند، کد ۲ کارهای مهم است که بعد از کارهای ضروری باید انجام شوند، کد ۳ کارهایی است که میتوانید انجام آنها را به دیگران واگذار کنید و کد ۴ شامل کارهایی است که نه اهمیت دارند و نه ضرورت؛ بنابراین میتوان اصلا آنها را انجام نداد.
2_ زمانتان را تقسیم کنید
وقتی کارهای زیادی در لیست برنامهریزی روزانهتان وجود دارد، احتمالا نتوانید همه آنها را در همان روز انجام دهید و حتی استرس ناشی از کارهای زیاد میتواند سرعت عمل شما را پایین آورد. حتی ممکن است با خوشبینی کارتان را شروع کنید و زمانی که متوجه میشوید تکمیل کارهایتان بیش از آنچه فکر میکردید، طول میکشد، انگیزه شما به شدت کاهش مییابد. بنابراین شما میتوانید با واقعبین بودن در مورد تعداد کارهایی که میتوانید در طول هر روز انجام دهید و مدت زمانی که انجام هر کار طول میکشد، از وقوع این اتفاق جلوگیری کنید.
یک راهکار بسیار ساده این است که از قبل فکر کنید هر کار حدودا به چه مقدار زمان نیاز دارد. مثلا در نظر بگیرید شما به یک ساعت ورزش کردن، ۲ ساعت درس خواندن، نیم ساعت حمام کردن، یک ربع پاسخ دادن به ایمیلها و… نیاز دارید. زمانی که بتوانید پیشبینی کنید برای انجام هر کار به چه مقدار زمان نیاز دارید، میتوانید تعداد قابل توجهی از کارهایتان را انجام دهید. همین برای افزایش انگیزه و تلاش کافی است اما تلاشتان هم نباید انقدر زیاد شود که تمام روز درگیر انجام کارهایتان باشید و فرصتی برای استراحت کردن نداشته باشید.
- بیشتر بخوانید: مهمترین مزایای مدیریت زمان
- بیشتر بخوانید: مدیریت زمان در محیط کار
- بیشتر بخوانید: بهترین اپلیکیشن برنامه ریزی فارسی
3_ برای کارهایتان زمان تعیین کنید
اگر از آن دسته افرادی هستید که کارهایتان را به تعویق میاندازید و آنها را دقیقه ۹۰ انجام میدهید؛ تعیین کردن زمان برای کارهایتان میتواند راهکار کمککنندهای برای شما باشد.
بنابراین، به جای اینکه فقط کارهایی که باید انجام دهید را لیست کنید، مشخص کنید که میخواهید هر کار را در چه زمانی به پایان برسانید.
با تعیین زمان برای کارهایتان، به نوعی خود را مجبور میکنید که کارتان را با تمرکز و سرعت بیشتری انجام دهید. این یکی از سادهترین و در عین حال، قدرتمندترین تکنیک های برنامه ریزی روزانه است که به شما کمک میکند تا در طول روز کارهای بیشتری انجام دهید.
4_ از تکنیک نداشتن هیچ فضای خالی استفاده کنید
بهترین روش برای به کار بردن این تکنیک، استفاده از یک دفتر برنامهریزی است.
این تکنیک به این معناست که هیچ فضای سفید و خالی در دفتر یا جدول برنامهریزیتان باقی نگذارید. آن حجم نوشته و لیست کارها در نگاه اول ممکن است وحشتناک به نظر برسد اما زمانی که متوجه میشوید، میتوانید زمانهایی هم برای استراحت کردن، چرت زدن، کارهای سرگرمکننده و علاقهمندیها نیز در برنامهتان قرار دهید، آرامتر میشوید.
زمان گرانبهاترین و تجدیدناپذیرترین منبع هر آدمی است. وقتی زمانتان را با این روش مدیریت میکنید، هدر دادن آن بسیار سختتر میشود. مثلا وقتی زمانهای معینی را به کارهای مختلف اختصاص میدهید، کمتر احتمال دارد که زمانتان را الکی تلف کنید. به همین دلیل است که استفاده از تکنیک نداشتن هیچ فضای خالی، یکی از موثرترین تکنیک های برنامه ریزی روزانه است که عملکرد شما را بهبود میبخشد و به کمک آن میتوانید بهترین نتایج را کسب کنید.
پیشنهاد ویژه: روانشناسی پول
5_ برای همه کارهایتان برنامهریزی کنید
از آنجایی که کار اولویت پیشفرض همه ماست، بیشترین تمرکز و زمان ما صرف کار کردن، میشود و به همین دلیل ممکن است بهراحتی تعادل میان کار و زندگی خود را از دست بدهیم.
بسیاری از ما مجبوریم ساعتهای زیادی و حتی روزهای تعطیل و آخرهفتهها هم کار کنیم اما هنگامی که این روتین تبدیل به عادت شود، نه تنها ما را در معرض فرسودگی شغلی قرار میدهد بلکه میتواند زندگی ما را بسیار تک بعدی کند.
به همین دلیل برنامهریزی روزانه باید شامل همه کارهایی باشد که میخواهید در طول روز انجام میدهید، نه فقط کارهای اصلی و مهم. مثلا برای ورزش کردن، قهوه خوردن با دوستان، غذا درست کردن، مطالعه کردن، وقت گذراندن در رسانههای اجتماعی، فیلم دیدن و… نیز برنامهریزی کنید. به یاد داشته باشید آنچه برنامهریزی شده است، انجام میشود.
6_ برنامهریزیتان را جایی قرار دهید که قابل دیدن باشد
برنامهریزی، ما را در طول روز متمرکز نگه میدارد و هدایت میکند. به همین دلیل توصیه میشود اهداف روزانهتان را در جایی قرار دهید که قابل دیدن باشد زیرا آدمها نمیتوانند آنچه که به صورتشان خیره شده است را نادیده بگیرند.
در برنامهریزیتان، روزتان را به بخشهای ۳۰ دقیقهای تقسیم کنید و هر بخش را به کاری اختصاص دهید. وقتی بدانید که الان، نیم ساعت بعد و یک ساعت بعد قرار است چه کاری انجام دهید، در طول روز کمتر دچار خستگی ذهنی میشوید و همچنین به جای تلف کردن وقتتان میتوانید بهطور مستمر کارهایتان را یکی پس از دیگری انجام دهید.
این روش یک راهکار ساده اما موثر برای افزایش تمرکز است تا بتوانید در زمان کم، کارهای بیشتری انجام دهید.
7_ عادات خوب و جدیدی برای خود ایجاد کنید
عادات همان کارهایی هستند که در طول روز بهطور خودکار انجام میدهیم. عادات با حداقل تفکر آگاهانه همراه هستند زیرا آدمها بدون فکر کردن، عاداتشان را انجام میدهند.
همانطور که میدانید، عادات خوب روزانه میتوانند عمیقا بر زندگی شما تاثیر بگذارند. شان کاوی میگوید:
عادات بسته به آنچه که هستند یا ما را میسازند یا ما را از بین میبرند. ما در نهایت همان چیزی میشویم که بهطور مکرر آن را انجام میدهیم.
بنابراین اگر تا به حال این کار را انجام ندادهاید، برنامهریزی را به یکی از بهترین عادتهای روزانه خود تبدیل کنید.
ایجاد یک عادت جدید میتواند سخت و زمانبر باشد زیرا ما انسانها نقاط امن خود را دوست داریم و در آن جاها احساس امنیت میکنیم. بنابراین ما آدمها معمولا در مقابل تغییرات مقاوم هستیم، حتی تغییرات مثبتی که برای ما خوب هستند. اما خبر خوب این است که میتوانید با یک نقشه راه، عادات خوب را قدم به قدم برای خود ایجاد کنید.
برای مثال اگر میخواهید برنامهریزی کردن به یکی از عادات شما تبدیل شود، هر روزی که برنامهریزیتان را با موفقیت پیش میبرید، بررسی کنید؛ در نهایت متوجه میشوید موفقیتی برای خود رقم زدهاید که نمیخواهید آن را از دست بدهید.
عادات مثبت و جدیدتان را به اندازه کافی تکرار کنید تا اینکه ببینید این عادات بخشی از ویژگیهای اصلی شما شدهاند.
- بیشتر بخوانید: چرا برنامه ریزی زنان خانه دار مهم است؟
- بیشتر بخوانید: آشنایی با تکنیک های مدیریت زمان
- بیشتر بخوانید: برنامه ریزی روزانه برای کودکان
8_ برنامهریزیتان را از یک روز قبل انجام دهید
اکثر متخصصان توصیه میکنند برنامهریزیتان را از شب قبل انجام دهید زیرا:
- اگر برنامهریزی شب قبل انجام شود فقط چند دقیقه زمان میبرد اما اگر آن را به صبح روز بعد موکول کنید حتی ممکن است تا نیم ساعت هم وقت شما را بگیرد.
- وقتی از شب قبل برنامهریزی میکنید، مغزتان میداند فردا قرار است چه کارهایی انجام دهد و چه اتفاقاتی میافتد. از این رو با کمترین دغدغه استراحت میکند.
- از آنجایی که مغز بهخوبی استراحت کرده است، میتوانید روزتان را با ایدههای تازهتر شروع کنید.
- برنامهریزی از شب قبل، میزان بهرهوری شما را در روز جدید بالاتر میبرد.
9_ تکنیکهایی که به کار میگیرید را ارزیابی کنید
همه ما متفاوت هستیم و به همین دلیل ممکن است برخی از تکنیک های برنامه ریزی برای شما اثربخش باشند و برخی دیگر بینتیجه و بیاثر.
تنها راهی که میتوانید تفاوت تکنیکها و میزان اثربخشی آنها برای خودتان را تعیین کنید این است که به هر یک از آنها فکر کنید. نیازی نیست وقت زیادی صرف کنید؛ فقط در پایان هر روز یا هر هفته چند دقیقه وقت بگذارید تا بفهمید کدام تکنیک برای شما کارآمدتر است. برای مثال، اگر فکر میکنید یک تکنیک تمام انرژی شما را میگیرد، شاید بهتر باشد آن را تغییر دهید.
10_ از دفتر برنامهریزی استفاده کنید
مغز شما محدود است و برای به خاطر سپردن چیزهای زیاد طراحی نشده است در عوض در حل مسئله، ایدهپردازی، تفکر خلاق و… عملکرد بسیار خوبی دارد.
بنابراین، برای برنامهریزی روزانه از یک پلنر استفاده کنید. این تکنیک به دلایل مختلف اهمیت دارد:
- به شما کمک میکند تا برنامهریزی منظم و مرتبی انجام دهید.
- به شما کمک میکند تا عملکرد هوشمندانهتری داشته باشید.
- خستگی ناشی از تصمیمگیریهای زیاد روزانه را کاهش میدهد زیرا لازم نیست مدام به این فکر کنید که الان وقت چه کاری است، یک ساعت دیگر باید چه کاری انجام دهید و… همه کارهایتان در دفتر برنامهریزی آورده شدهاند.
- تمرکز شما را بالا میبرد زیرا همه کارهایی که باید انجام دهید بهطور منظم نوشته شدهاند.
- همچنین به کمک یک دفتر برنامهریزی میتوانید جایی که امروز قرار دارید با جایی که میخواستید در آنجا قرار داشته باشید را مقایسه کنید تا متوجه شوید که آیا در مسیر درستی هستید یا نه.
11_ تجزیه و تحلیل SWOT
تجزیه و تحلیل SWOT یکی دیگر از رایجترین تکنیک های برنامه ریزی است که به افراد و سازمانها کمک میکند تا نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای خود را بشناسند.
برای بهکارگیری این تکنیک ابتدا باید هدفتان را مشخص کنید. سپس جدولی بکشید و آن را به ۴ قسمت مساوی تقسیم کنید. در دو ستون عوامل داخلی یعنی نقاط قوت و ضعف و در دو ردیف، عوامل بیرونی یعنی تهدیدها و فرصتها را بنویسید. پس از تکمیل این ۴ عامل، تصویر بهتری از هدفتان پیدا میکنید. سرانجام میتوانید برنامهای ایجاد کنید که با کمک آن نقاط قوتتان را به حداکثر برسانید، نقاط ضعفتان را کم کنید، از فرصتها استفاده کنید و تهدیدها را کاهش دهید.
12_ برنامهریزی سناریو
برنامهریزی سناریو تکنیکی است که به افراد و سازمانها کمک میکند تا با ایجاد سناریوهای متعدد بر اساس مفروضههای مختلف، برای آینده آماده شوند.
این تکنیک ۴ مرحله دارد:
- ابتدا باید هدفتان را مشخص کنید.
- سپس مواردی که بر هدف شما تاثیر میگذارد را شناسایی کنید.
- با توجه به مواردی که بر هدفتان تاثیر میگذارند، سناریوهای مختلفی برای رسیدن به هدفتان تعیین کنید.
- سرانجام درباره پیامدهای مختلف هر سناریو فکر کنید و در استراتژی خود تجدید نظر کنید.
با در نظر گرفتن سناریوهای مختلف میتوانید برنامه انعطافپذیری ایجاد کنید که با موقعیتهای مختلف سازگار باشد. یعنی شما میتوانید برای رسیدن به هدفتان چندین مسیر در نظر بگیرید.
13_ برنامهریزی اقتضایی
برنامهریزی اقتضایی تکنیکی است که به افراد و سازمانها کمک میکند تا برای رویدادهای غیر منتظره آماده شوند. در واقع این تکنیک بیشتر در مواقع بحرانی مورد استفاده قرار میگیرد.
برای بهکارگیری این تکنیک، طبق مراحل زیر پیش روید:
- مهمترین بخش هدفتان را شناسایی کنید.
- موقعیتهایی را شناسایی کنید که بر بخشهای حیاتی هدفتان تاثیر میگذارند و فعالیت شما را مختلف میکنند.
- راهحلهایی برای مقابله با این موقعیتها در نظر بگیرید.
- برنامهتان را بهطور آزمایشی به کار بگیرید.
- در صورت نیاز آن را تغییر دهید.
با شناسایی خطرات بالقوه و تدوین برنامههای احتمالی میتوانید تاثیر رویدادهای غیر منتظره بر اهداف خود را به حداقل برسانید.
14_ تحلیل مسیر بحرانی
تحلیل مسیر بحرانی تکنیکی است که به افراد و سازمانها کمک میکند تا حیاتیترین فعالیتهایشان را بشناسند و با تمرکز بر این فعالیتها مطمئن شوند که در مسیر رسیدن به اهدافشان قرار دارند.
این تکنیک شامل مراحل زیر است که برای تقسیم یک کار بزرگ به وظایف قابل مدیریت به کار برده میشود:
- تمام مراحلی که باید برای این کار بزرگ انجام دهید را بنویسید.
- کارها را به ترتیب اولویت آنها بنویسید.
- مدت زمان هر کار را تخمین بزنید.
- مشکلات احتمالی را پیشبینی کنید.
- میزان پیشرفتتان را ارزیابی کنید و در صورت نیاز برنامهتان را تغییر دهید.
15_ نقشهبرداری ذهنی
نقشهبرداری ذهنی تکنیکی است که به افراد و سازمانها کمک میکند تا ایدههای خود را به طوفان فکری تبدیل کرده و آنها را به صورت بصری سازماندهی کنند. یعنی موضوع اصلی را بنویسید و ایدههای جدیدتان را به آن اضافه کنید.
برای استفاده از این تکنیک، با مراحل زیر پیش روید:
- موضوع اصلیتان را بنویسید و برای ارائه ایدهها و راهحلهای جدید، طوفان فکری انجام دهید.
- نقاط قوت و ضعف هر یک از راهحلها را تجزیه و تحلیل کنید.
- سپس راهحل مناسب را انتخاب و اجرا کنید.
با ایجاد نقشهبرداری ذهنی میتوانید بفهمید که چگونه ایدههای مختلف به هم وصل میشوند و یک برنامه جامع و منظم ایجاد میکنند.
- بیشتر بخوانید: فرمول موفقیت
- بیشتر بخوانید: انواع موفقیت
کلام آخر
تکنیک های برنامه ریزی به شما کمک میکنند تا نسبت به کارهایی که باید انجام دهید مسئولیتپذیرتر و پاسخگوتر باشید و با کمترین اتلاف وقت، کارهای زیادی انجام دهید.
در نهایت از این تکنیکهای گفته شده استفاده کنید تا شاهد موفقیت خود و رسیدن به اهدافتان باشید.
منابع:
- موفقیت در دانشگاه؛ ۱۳ نکته مهم که باید دانشجویان بدانند
- ایا تنها راه موفقیت درس است؟
- ۱۷ تا از بهترین کتاب های موفقیت و انگیزشی
- بهترین پادکست موفقیت | بهترین پادکست های انگیزشی
- موفقیت تحصیلی با ۱۵ گام اصولی
- آشنایی با تکنیک های مدیریت زمان
- بررسی بهترین اپلیکیشن های برنامه ریزی
- آشنایی با بهترین تکنیک های برنامه ریزی
- بهترین روشهای اولویت بندی کارها
- اهمال کاری چیست؟
- انجام کارهای بیشتر در زمان کمتر (افزایش بهرهوری)
- تنظیم ساعت بیولوژیک بدن (اهمیت و موانع آن)
- کدام کارها را صبح ها انجام دهیم؟
- معرفی ایده برای اوقات فراغت (ایده های جذاب و سرگرم کننده)
- چگونه استراحت کنیم ؟ ۱۵ راهکار موثر
- هدف از درس خواندن چیست؟
- بررسی راز موفقیت در درس خواندن (ویژه دانش آموزان و دانشجویان)