موفقیت چیست؟ این سوال مانند این است که بپرسم درآمد خوب چقدر است؟ برای فردی که با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند، بیرون آمدن از رخت خواب و انجام دادن کارهای روزمره موفقیت محسوب می‌شود. اما برای کسی که یک کارخانه‌ی تولید مواد غذایی دارد، شاید صادرات به خارج از کشور، به معنای دستیابی به موفقیت باشد. موفقیت، هدف و معنای زندگی مفاهیمی هستند که هیچ‌کس تعریف مشخص و ثابت‌ ‌شده‌ای ندارد اما همه سعی می‌کنند بر اساس شرایط زندگی خود، توصیفی از این کلمات داشته باشند. بنابراین اگر به دنبال یک نسخه‌ی ثابت برای تعریف موفقیت هستید، لطفاً زنگ خانه‌ی بغلی را بزنید! در این مقاله از سایت پتانسیل، به توصیفات گوناگون از موفقیت می‌پردازیم و درباره‌ی تعاریف مختلف این واژه صحبت می‌کنیم. با من همراه باشید.

موفقیت چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت موفقیت، یعنی در مسیری قرار بگیریم که نسخه‌ی امروزمان با نسخه‌ی روز گذشته متفاوت باشد و یک قدم به هدف کلی زندگیمان نزدیک‌تر شده باشیم. جیمز کلییر (نویسنده‌ی کتاب خرده‌‌عادت‌ها) بیان می‌کند، موفقیت مقصدی نیست که با رسیدن به آن ربان قرمز را پاره و از خط پایان عبور کنیم! بلکه یعنی سیستمی بسازیم که به وسیله‌ی آن بتوانیم هر روز یک درصد بهتر شویم. اگر عادت‌ها و فعالیت‌های روزانه‌ی خود را مانند یک پازل در نظر بگیریم، هنگامی در مسیر موفقیت قرار داریم که قطعات پازل را بر اساس هدف زندگی خود چیده باشیم. رسیدن به یک کل بزرگ، با تمرکز بر جزئیات امکان پذیر است.

وقتی به این فکر می‌کنیم که «من می‌خواهم موفق شوم.» میان سیلی از سوالات و نگرانی‌ها گیر می‌افتیم. به جای آن، می‌توانیم تصور کنیم خودِ آینده‌ی ما به آن هدف مطلوب نهایی رسیده است و با خود بگوییم اگر او اکنون اینجا بود، در این لحظه چه می‌کرد؟ چیدن همین پازل‌های کوچک ما را در مسیر موفقیت قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

• نقشه راه موفقیت
• بهترین کتاب های صوتی موفقیت
• موانع موفقیت

تعاریف گوناگون موفقیت از دید انسان‌های معروف

بیایید در این بخش، تعریف موفقیت را از زبان انسان‌هایی که خودشان موفقیت را زندگی کرده‌اند، بشنویم. در هر تعریف نکته‌ای وجود دارد که مفهوم موفقیت را در ذهن ما می‌تراشد.

• باب پراکتور (نویسنده، استاد دانشگاه و فیلسوف): رسیدن به هدف موفقیت نیست؛ موفقیت، حرکت به سمت هدف است.
• تونی رابینز‌ (نویسنده و سخنران): تعریف من از موفقیت این است که زندگی خود را به گونه‌ای انجام دهید که باعث شود احساس لذت و درد بسیار کمی داشته باشید و به دلیل سبک زندگی شما افرادی باشند که بیش‌تر از دردشان احساس لذت کنند.
• وینستون چرچیل (سیاستمدار): موفقیت توانایی رفتن از شکستی به شکست دیگر، بدون از دست دادن اشتیاق است.
• جیم ران (کارآفرین و نویسنده): موفقیت چیزی نیست که به دنبال آن باشید. آن‌چه را دنبال می کنید از شما فرار خواهد کرد. موفقیت یعنی به شخصی تبدیل شوید که آن را جذب می‌کند. برای پیشرفت و بهتر شدن همه‌چیز، باید به شخص بهتری تبدیل شوید. وقتی شما تغییر کنید، همه‌چیز برایتان تغییر می‌کند.
• دیل کارنگی (نویسنده و سخنران آمریکایی): موفقیت یعنی رسیدن به آن‌چه که می‌خواهید. خوشبختی یعنی خواستن چیزی که به دست می‌آورید.
• مایا آنجلو (شاعر، خوانند و فعال حقوق مدنی): موفقیت یعنی خودتان را دوست داشته باشید، کاری که انجام می‌دهید را دوست داشته باشید و نحوه‌ی انجام کارتان را هم دوست داشته باشید.
• میشل اوباما (نویسنده و وکیل): موفقیت این نیست که چه‌قدر پول در می‌آورید؛ بلکه به معنای تفاوتی است که در زندگی مردم ایجاد می‌کنید.
• کالین پاول (شصت و پنجمین وزیر خارجه آمریکا): موفقیت نتیجه‌ی کمال، سخت‌کوشی، درس گرفتن از شکست،‌ وفاداری و پشتکار است.
• جان بون جوی (خواننده و ترانه‌سرا): موفقیت ۹ بار زمین خوردن و ۱۰ بار بلند شدن است.
• مالکوم فوربز (کارآفرین و ناشر): شکست، موفقیت است اگر ما از آن یاد بگیریم.
• کوکو شنل (صاحب برند شنل): موفقیت اغلب توسط کسانی به دست می‌آید که فکر می‌کنند شکست اجتناب ناپذیر است.
• دالایی لاما (رهبر دینی بوداییان تبت): موفقیت خود را بر اساس چیزهایی که برای به دست آوردن آن باید رها می‌کردید، قضاوت کنید.
• نلسون ماندلا (رهبر مقاومت علیه آپارتاید): من را با موفقیت‌هایم قضاوت نکنید؛ با چندبار زمین خوردن و بلند شدنم قضاوت کنید.
• مارگارت تاچر (نخستین نخست وزیر زن بریتانیا): من فکر می‌کنم این ترکیبی از استعداد داشتن برای انجام کار، سخت‌کوشی و انتخاب هدف است.
• جورج برنارد شاو (نمایش‌نامه نویس و فعال سیاسی):‌ موفقیت این نیست که هرگز اشتباه نکنید؛ بلکه به این معناست که برای بار دوم اشتباه نکنید.
• آلبرت انیشتین: سعی نکنید انسان موفقی شوید؛ بلکه سعی کنید فرد ارزشمندی باشید.
• دیوید برینکلی (فیلمنامه نویس): یک انسان موفق کسی است که بتواند با آجر‌هایی که دیگران به سمت او پرتاب کرده‌اند، پایه‌ای محکم بسازد.
• بوکرتی واشنگتن (مدرس و نویسنده): موفقیت را نه با موقعیتی که فرد در زندگی به آن رسیده است، بلکه باید با موانعی که بر آن‌ها غلبه کرده است، سنجید.
• مایکل جردن (بازیکن بسکتبال): من بارها در زندگی شکست خورده‌ام؛ به همین دلیل است که به موفقیت رسیده‌ام.
• آرایانا هافینگتون (نویسنده و روزنامه نگار): ما باید بپذیریم که همیشه تصمیمات درستی نخواهیم گرفت؛ گاهی اوقات اشتباه می‌کنیم. فهمیدن این موضوع که شکست مخالف موفقیت نیست، بخشی از موفقیت است.
• جیمز کلییر (نویسنده): موفقیت هدفی برای رسیدن یا خط پایانی برای رد شدن نیست؛ سیستمی برای ارتقا دادن فرآیند بی‌نهایت بهسازی است.
• آلبرت لزلو باراباسی (نویسنده‌ی کتاب فرمول موفقیت): موفقیت تو، اصلاً موفقیت تو نیست؛ بلکه نگاه من است به تو و عملکردت. موفقیت یک پدیده‌ی جمعی محسوب می‌شود.

موفقیت چه چیزی نیست؟!

مفهوم موفقیت در ذهن ما مانند یک خمیر است! بررسی تعاریف مختلف کمک می‌کند تا به این خمیر شکل بدهیم و جزئیات بیش‌تری را به آن اضافه کنیم. اما گاهی جزئیات زایدی به این خمیر می‌چسبد که نیاز است آن را برداریم و به شکل دقیق‌تری از موفقیت برسیم. در این بخش به باورهای اشتباهی که در مورد موفقیت وجود دارد می‌پردازیم.

۱. همیشه قرار نیست با تلاش کردن به موفقیت برسیم

در تعاریف گوناگونی که از موفقیت می‌شنویم، تلاش یک عنصر جدایی‌ناپذیر است. اما اگر یک رابطه‌ی خطی بین تلاش و موفقیت در نظر بگیریم، ممکن است مأیوس شویم. عوامل بسیاری باید دست به دست هم بدهند تا در مسیر موفقیت قرار بگیریم. شانس، فرصت‌ها، زمان و مکانی که در آن قرار داریم، شرایط مالی، محیط و اطرافیان و … همگی بر موفقیت تأثیرگذارند. تعریف واقع‌بنیانه‌تر این است که در نظر داشته باشیم، تلاش کردن، احتمال نزدیک شدن به مسیر موفقیت را افزایش می‌دهد.

۲. اعتماد به نفس همیشه ما را به موفقیت نمی‌رساند

بسیار زیاد شنیده‌ایم که گفته می‌شود اعتماد به نفس یکی از لازمه‌های رسیدن به مسیر موفقیت است، اما این لزوماً درست نیست. شاید در ذهن ما انسان‌‌های موفق کسانی هستند که پر قدرت در یک مسیر پیش می‌روند. ولی این راه پر از تردید خواهد بود؛ اطمینان بیش از حد، از تجربه کردن ‌راه‌های دیگر جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، اعتماد به نفس با پیش رفتن در مسیر و دیدن نتایج مثبت حاصل می‌شود. (تجربه کردن و آسیب‌پذیری بخشی از مسیر است.)

۳. موفقیت صرفاً حاصل مطالعه و یادگیری نیست

شاید فکر کنیم رسیدن به موفقیت فقط به مطالعه و یادگیری بستگی دارد. اما فراموشی از سایر ابعاد زندگی می‌تواند ما را از مسیر دور کند. به عنوان مثال جالب است بدانید که تولید هورمون سروتونین (هورمون شادی) تا حد زیادی تحت تأثیر باکتری‌های مفیدی است که در روده وجود دارد و رژیم غذایی سالم به حفظ سلامت این باکتری‌ها کمک می‌کند. پس اگر به جسم خود توجه نداشته باشیم، هورمون‌هایی که حس رضایت را در بدن ترشح می‌کنند، کاهش خواهند یافت. یا یکی دیگر از عواملی که بر سطح رضایت ما از زندگی تأثیر می‌گذارد، سلامت روان و پرداختن به زخم‌های درونیست. بنابراین توجه به جسم و روان نیز یکی از لازمه‌های رسیدن به حس رضایت و موفقیت محسوب می‌شود.

۴. موفقیت یک پدیده‌ی فردی نیست

آلبرت لزلو بارابسی (نویسنده‌ی کتاب فرمول موفقیت) بیان می‌کند که موفقیت به معنای طرز دید اطرافیان به ما و عملکردمان است؛ بنابراین موفقیت یک مفهوم فردی محسوب نمی‌شود و در جمع معنا پیدا می‌کند. برقراری ارتباطات مناسب و دستیابی به انگیزه‌های اجتماعی نیز در دستیابی به مسیر موفقیت تأثیرگذار است.

بیشتر بخوانید:

• راز موفقیت ثروتمندان چیست؟
• ویژگی‌های افراد موفق
• چگونه به موفقیت برسیم؟

نکات بسیار مهم برای رسیدن به موفقیت

در بخش ابتدایی بیان کردیم که موفقیت به معنای چیدن یک سیستم صحیح برای دستیابی به پیشرفت‌های روزانه است. تکنیک‌های کوچکی وجود دارد که به ما در چینش این سیستم کمک می‌کند و ممکن است از آن‌ها آگاهی نداشته باشیم.

۱. ایجاد عادت‌های مناسب را دست کم نگیرید

عادت‌ها به این دلیل وجود دارند که کمک می‌کنند مشکلات زندگی را با صرف حداقل انرژی ممکن و کم‌ترین دردسر حل کنیم.  بنابراین یکی از راه‌های رسیدن به موفقیت این است که عادت‌های روزانه‌ی خود را به گونه‌ای بچینیم که ما را به ورژن مطلوبمان نزدیک‌تر کند. پیشرفت‌های بزرگ با تعهد به پیشرفت‌های کوچک روزانه حاصل می‌شود. خودآگاه کردن عادت‌هایی که به صورت خودکار انجام می‌شوند، اولین قدم در این مسیر است.

۲. دوستی با ملال از لوازم پیمودن مسیر است

شاید فکر کنیم وقتی در مسیر درست قرار بگیریم، همیشه از انجام کارهایمان لذت‌ خواهیم برد. اما حتی اگر در بهترین مسیر‌ها هم باشیم، روزهایی درگیر ملال و یکنواختی می‌شویم. هیچ عادتی تا ابد جذاب باقی نمی‌ماند. بالاخره همه‌ی افراد در مسیر بهسازی خود، با چالش ملال رو به رو می‌شوند. همه‌ی ما هدف‌هایی داریم که دلمان می‌خواهد به‌ آن‌ها برسیم و رویاهایی داریم که می‌خواهیم محقق شوند. اما اگر فقط زمانی کار کنیم که بی‌دردسر و هیجان انگیز است، هرگز آن‌قدر دوام نخواهیم آورد که نتایج چشم‌گیر را ببینیم.

۳. در تعیین اهداف درگیر کمال‌گرایی نشوید

یکی از موانع مسیر، تعیین اهداف غیر واقع بینانه‌ است. گاهی آن‌قدر درگیر کمال‌گرایی می‌شویم و ملا‌ک‌ها و اهداف را سطح بالا در نظر می‌گیریم که درگیر یک ترس بزرگ برای شروع کردن می‌شویم. تعیین اهداف واقع‌بینانه با مدت زمان مشخص و به صورت واضح، انگیزه‌ی آغاز کردن و ادامه دادن را ایجاد می‌کند.

۴. مهارت‌های شکستن چرخه‌ اهمال کاری را بیاموزید

بیایید برای درک بهتر این موضوع، خودمان را به دو قسمت تقسیم کنیم! خودِ فعلی و خودِ آینده. وقتی هدفی را در نظر می‌گیریم، پاداش‌های این هدف به خود آینده خواهد رسید. اما این خودِ اکنون است که برای رسیدن به اهداف تعیین شده، باید دست به اقدام بزند. پس ترجیح‌ می‌دهد پاداش‌هایی را انتخاب کند که به خودش مربوط است! (به عنوان مثال چرخیدن در فضای مجازی و دریافت دوپامین لحظه‌ای) به این صورت ما درگیر اهمال کاری می‌شویم و به طور مداوم کارها را به تعویق می‌اندازیم. اهمال کاری یکی از موانع بسیار مهم در مسیر رسیدن به موفقیت است. آشنایی با تکنیک‌های شکستن چرخه‌ی اهمال کاری کمک کننده خواهد بود.

۵. قدرت برنامه‌ریزی فراتر از چیزیست که شنیده‌اید!

همه‌ی ما درباره‌ی فواید برنامه‌ریزی شنیده‌ایم اما شاید آن‌طور که شاید و باید آن را عملی نمی‌کنیم! وقتی برنامه‌ی مشخصی برای انجام کارها نداریم، ذهن مدام درگیر تصمیم‌گیری دربار‌ه‌ی فعالیتی است که در لحظه‌ی اکنون باید انجام شود. درست کردن چک لیست برای کارها و تنظیم لیست فعالیت‌های روزانه، انرژی مغزی را آزاد می‌کند و ما را از تصمیم‌گیری‌‌های مداوم نجات می‌دهد. (علاوه بر این برنامه‌ریزی یکی از تکنیک‌های شکستن چرخه‌ی اهمال کاری است.)

۶. طرز تفکر پویا داشته باشید

گاهی آن‌قدر به یک ایده، نظر یا فعالیت می‌چسبیم (!) که توانایی تجربه کردن و رسیدن به ایده‌ها و روش‌های بهتر را از خود می‌گیریم. یکی از مهارت‌های مهم این است که به طور مداوم عقاید و عادت‌های خود را زیر ذره‌بین بگذاریم و مجدد بررسی کنیم. به روز نگه داشتن اطلاعات و مطالعه، توجه به ایده‌های جدید، یادگیری مهارت‌های تازه و انعطاف‌پذیری در مقابل شکست‌ها، طرز فکر پویا را تقویت می‌کند.

۷. به سلامت جسم و روانتان اهمیت بدهید

این بدن و ذهن برای ما کار می‌کنند؛ اما گاهی آن‌قدر درگیر کارهای روزانه می‌شویم که آن‌ها را در اولویت آخر قرار می‌دهیم. به فشار‌های جسمی بی‌توجهی می‌کنیم، از کنار فشار‌های روانی می‌گذریم، به تغذیه و خواب سالم اهمیت نمی‌دهیم و فعالیت بدنی در برنامه‌ی روزانه‌مان جایی ندارد. باید مدام به خودمان یادآوری کنیم که یکی از لوازم لذت بردن از موفقیت‌ها، داشتن سلامت جسمی و روانیست. اضافه کردن ورزش، تمرینات مدیتیشن و ذهن آگاهی و توجه به تغذیه‌ی سالم، بسیار حائز اهمیت است.

کلام آخر

به پایان مقاله‌ موفقیت چیست رسیدیم. اکنون که در حال مطالعه‌ی این مقاله هستید، احتمالا در نقطه‌‌ آغاز یا میان مسیر قرار دارید. در زندگی دو انتخاب بیش‌تر وجود ندارد؛ افسردگی و اضطراب. افسردگی حاصل انفعال و کرختی است و اضطراب زمانی ایجاد می‌شود که دست به اقدام می‌زنید و با چالش‌های مسیر رو به رو می‌شوید. تحمل اضطراب ناشی از اقدام کردن، بسیار شیرین‌تر از تجربه‌ی رنج افسردگی خواهد بود. با تمام ابهاماتی که وجود دارد، قدم به قدم پیش بروید و تعریف منحصر به فردی را از موفقیت بسازید.

منابع:

• https://medium.com/thrive-global/25-definitions-of-success-from-very-accomplished-people-d3c43955e40e
• کتاب خرده عادت‌ها
• پادکست جا فکری