سرمایه در گردش چیست؟ با محاسبه سرمایه در گردش می‌توانید سلامت مالی کسب و کارتان را در کوتاه‌مدت اندازه‌گیری کنید. (منبع) این سلامت مالی شامل توانایی تامین سرمایه، واکنش در برابر تنش‌ها و بحران‌ها، بهره‌گیری از فرصت‌های مالی و پیش‌بینی آینده کسب‌و‌کار است. در این مطلب آموزشی به‌صورت مفصل به مفهوم، اهمیت و انواع این نوع از سرمایه پرداخته‌ایم. لطفا با پتانسیل همراه باشید.
سرمایه در گردش چیست؟
سرمایه در گردش (Working Capital) به تفاوت بین دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری یک شرکت اشاره دارد. (منبع)
سرمایه در گردش چیست: این سرمایه پولی است که کسب و کارها برای انجام فعالیت‌های خود به آن نیاز دارند. یک سوپرمارکت به‌صورت ماهانه برخی اجناس را به فروش می‌رساند و با پولی که به‌دست می‌آورد، هزینه‌های ضروری را پرداخت می‌کند. سرمایه در گردش پولی است پس از کسر کردن این دو مبلغ باقی می‌ماند.
بدهی‌های جاری و هزینه‌های جاری
همان‌طور که اشاره شد، این نوع از سرمایه متشکل از دارایی و بدهی‌های جاری و عناصر تشکیل دهنده آن‌هاست. دارایی‌های جاری نقش مهمی در فعالیت‌های کسب و کارها دارند و معمولا در کمتر از ۱ سال یا قبل از تاریخ ترازنامه می‌توان آنها را نقد کرد.
ترازنامه چیست؟ ترازنامه یکی از صورت‌های مالی اصلی است که وضعیت مالی شرکت را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد. ترازنامه به سهام‌داران، سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان کسب و کار کمک می‌کند تا وضعیت مالی، دارایی و بدهی‌های یک کسب و کار را به‌صورت دقیق ارزیابی کنند.
دارایی‌های جاری شامل موارد زیر است:
- پول نقد موجود در حساب بانکی یا چک‌هایی که باید از مشتری دریافت گردد.
- اوراق بهادار قابل خرید و فروش
- سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت حداکثر ۱ ساله
- طلب‌هایی که مشتری در آینده نزدیک پرداخت خواهد کرد.
- مطالبات بیمه و…
- موجودی و کالاهای قابل فروش
- هزینه‌های از قبل پرداخت شده و قابل استفاده
بدهی‌های جاری به تعهدات مالی یک شرکت اشاره دارد که باید در کمتر از یک سال یا قبل از تاریخ ترازنامه پرداخت شوند. تسویه کردن این بدهی‌ها در مدت زمان کوتاه اولویت دارد.
بدهی‌های جاری شامل موارد زیر است:
- حساب‌های پرداختی که شرکت به تامین‌کننده بدهکار است.
- اوراق قرضه پرداختنی که باید ظرف یک سال پرداخت شود.
- پرداخت دستمزد کارکنان
- پرداخت مالیات به دولت
- پرداخت بهره وام‌ها
- پیش‌پرداخت‌های مشتریان (مشتریانی که کالا دریافت نکرده‌اند)
اهمیت سرمایه در گردش چیست؟
در کتاب CAPITAL INVESTMENT AND FINANCING FOR BEGINNERS آمده است:
سرمایه در گردش به شما این اطمینان را خواهد داد که مخارج کافی برای پوشش بدهی‌ها و هزینه‌ها را دارید. اصلی‌ترین هدف مدیریت این سرمایه این است که هزینه‌ها را به حداقل برسانید و از سرمایه‌تان به شکل بهینه استفاده کنید. (منبع)
لطفا به مثال زیر توجه کنید:
ارائه محصول در یک شرکت تولیدی وابسته به خرید مواد اولیه، پرداخت حقوق نیروی‌کار و سایر هزینه‌های جاری است. اگر سرمایه در گردش این شرکت تولیدی به‌اندازه کافی نباشد، به ناچار فرآیند تولید محصول متوقف خواهد شد.
حتی شرکت‌هایی که سود خوبی کسب می‌کنند، ممکن است با کمبود نقدینگی مواجه شوند، تعهدات مالی کوتاه‌مدت را انجام ندهند و مجبور به تعطیلی شوند. هرچه کسب و کارها بزرگ‌تر می‌شوند، باید مدیریت نقدینگی و سرمایه را بیش از قبل مورد توجه قرار دهند.
- بیشتر بخوانید: موفقیت چیست؟
- بیشتر بخوانید: چگونه به موفقیت برسیم؟
- بیشتر بخوانید: تنها راز موفقیت چیست؟
- بیشتر بخوانید: بررسی سخن بزرگان در مورد زندگی
انواع سرمایه در گردش چیست؟
اگر بدانید که انواع سرمایه در گردش چیست، می‌توانید نیازهای کوتاه‌مدت‌تان را بشناسید و برنامه‌ریزی مالی دقیق‌تری را رقم بزنید. با نادیده گرفتن این موضوع احتمال ریسک افزایش می‌یابد و قدرت تصمیم‌گیری‌تان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
۱_ سرمایه در گردش دائمی
این نوع از سرمایه شامل حداقل مقدار پول و منابعی است که کسب و کارها برای فعالیت، بقا و پایداری در کوتاه‌مدت به آن نیاز دارند. این پول امکان پرداخت هزینه‌های جاری کسب و کار را فراهم می‌کند و اگر این نقدینگی وجود نداشته باشد، فعالیت کسب و کار متوقف خواهد شد.
یک شرکت تولید کننده برد مدار چاپی (PCB) را تصور کنید. بقای این کسب و کار به عوامل زیر وابسته است:
- پرداخت دستمزد کارکنان
- تهیه مواد اولیه مانند برد خام، قلع، رنگ سولدر ماسک، چسب و…
- پرداخت هزینه اجاره به‌صورت ماهانه
- پرداخت هزینه برق و پست محصولات
- پرداخت هزینه تبلیغات، شبکه‌های اجتماعی و برندسازی
- پرداخت سایر هزینه‌های جاری
سرمایه در گردش دائمی شامل حداقل پول لازم برای پرداخت هزینه‌های بالا است. این نوع از سرمایه یک عامل کلیدی در موفقیت کسب و کار است و مدیریت صحیح آن منجر به پایداری و سودآوری می‌شود.
۲_ سرمایه در گردش اضطراری
این نوع از سرمایه به مقدار پولی اشاره دارد که کسب و کارها برای اتفاقات غیرمنتظره و بحران‌ها کنار می‌گذارند. در حقیقت، این یک ضربه‌گیر مالی است که به شما کمک می‌کند کسب و کارتان را از بحران خارج کنید، اضطراب کمتری داشته باشید و تصمیم‌های بهتری اتخاذ کنید.
مثال: فرض کنید صاحب یک کسب و کار آموزشی هستید و در بازه زمانی شیوع ویروس کووید-۱۹ تقاضا برای محصولات و دوره‌های آموزشی حضوری‌تان کاهش یافته است. اگر سرمایه در گردش اضطراری نداشته باشید، امکان پرداخت هزینه‌های جاری مثل حقوق کارکنان‌تان را نخواهید داشت.
علاوه بر آن نمی‌توانید روی تبلیغات و جذب مشتریان آنلاین متمرکز شوید و کسب و کارتان با شکست مواجه خواهد شد.
۳_ سرمایه در گردش متغیر
این نوع از سرمایه به بخشی از پول و دارایی‌های جاری یک شرکت اشاره دارد که به خاطر تغییر شرایط کم یا زیاد می‌شود. این بخش از سرمایه با افزایش یا کاهش تولید، تغییر میزان تقاضا و… دچار نوسان می‌شود.
مثال: یک کسب و کار آموزشی را در نظر بگیرید که در دوره کرونا تصمیم گرفته خدماتش را به‌صورت آنلاین ارائه کند. این شرکت هزینه مشخصی را به تبلیغات اختصاص می‌دهد و با تقاضای بالای مشتریان مواجه می‌شود.
افزایش تعداد مدرسان، هزینه‌های سرور، افزایش تعداد کارکنان و ارائه خدمات پشتیبانی از جمله مواردی است که به‌عنوان سرمایه‌ی در گردش متغیر یا نوسان‌پذیر در نظر گرفته می‌شود.
پیشنهاد ویژه: روانشناسی پول
۴_ سرمایه در گردش ناخالص
این نوع از سرمایه همه دارایی‌های جاری یک کسب و کار را شامل می‌شود. در حقیقت، سرمایه ناخالص میزان دارایی قابل تبدیل به پول نقد را نشان می‌دهد و بدهی‌های جاری را نادیده می‌گیرد.
یک فروشگاه لباس را در نظر بگیرید که دارایی‌های جاری آن به شرح زیر است:
- ۱۰۰ میلیون تومان نقدینگی
- ۱۰۰ میلیون تومان حساب دریافتنی (طلب)
- ۲۰۰ میلیون تومان موجودی کالا
سرمایه در گردش ناخالص این فروشگاه را با جمع زدن دارایی‌های جاری محاسبه می‌کنیم و این عدد در مجموع ۴۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
۵_ خالص سرمایه در گردش
خالص سرمایه میزان دارایی جاری یک کسب و کار پس از کسر کردن بدهی‌های جاری را نشان می‌دهد. این شاخص برای افراد سرمایه‌گذار بسیار اهمیت دارد و یکی از مهم‌ترین ابزارهای محاسبه ریسک است. در ادامه با نحوه محاسبه خالص سرمایه‌ی در گردش آشنا خواهید شد.
- بیشتر بخوانید: مفهوم انگیزه چیست؟
- بیشتر بخوانید: اهمال کاری چیست؟
- بیشتر بخوانید: تصمیم گیری چیست
- بیشتر بخوانید: ارتباط موثر چیست
نسبت سرمایه در گردش چیست؟
فرمول محاسبه سرمایه در گردش بسیار ساده است و توانایی یک کسب و کار برای پرداخت بدهی‌های جاری را نشان می‌دهد. این فرمول به شرح زیر است:
سرمایه در گردش = دارایی‌های جاری – بدهی‌های جاری
مثال: یک فروشگاه آنلاین دارای موجودی کالا، حساب دریافتی و پول نقد به ارزش ۵۰۰ میلیون تومان است. بدهی‌های جاری این فروشگاه در مجموع ۴۰۰ میلیون تومان است. برای محاسبه سرمایه‌ی در گردش باید بدهی‌های جاری را از دارایی‌های جاری کسر کنیم.
یعنی:
۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ = ۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰ – ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰
سرمایه در گردش یک کسب و کار می‌تواند مثبت یا منفی باشد:
اگر مثبت باشد: این وضعیتی است که در آن دارایی‌های جاری یک شرکت بیشتر از بدهی‌های جاری باشد. یعنی کسب و کار موفق شده است همه بدهی‌هایش را پرداخت کند و هنوز هم دارایی جاری دارد.
این عدد نشان می‌دهد که کسب و کارتان از نظر مالی در شرایط خوبی قرار دارد و می‌تواند به تعهدات مالی‌اش عمل کند. این پایداری و ثبات در بلندمدت به سودآوری منجر خواهد شد.
اگر منفی باشد: این وضعیتی است که در آن بدهی‌های جاری یک شرکت بیشتر از دارایی‌های جاری آن است. این نشان می‌دهد که کسب و کار سرمایه مورد نیاز برای پرداخت بدهی‌هایش را در اختیار ندارد و این احتمالا منجر به ورشکستگی خواهد شد.
- بیشتر بخوانید: برای موفقیت باید چیکار کرد؟
- بیشتر بخوانید: فرمول موفقیت
- بیشتر بخوانید: انواع موفقیت
چه کسب و کارهایی به سرمایه در گردش بالا نیاز دارند؟
تا اینجا به این موضوع پرداختیم که سرمایه در گردش قلب تپنده کسب و کارها است و این یک عامل کلیدی در پیش‌بینی روند و آینده مشاغل است. اما برخی مشاغل خاص باید این نوع از سرمایه را جدی بگیرند. در ادامه با این مشاغل آشنا خواهید شد.
۱_ طولانی بودن فرآیند تولید
در برخی از کسب و کارها فرآیند تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی و فروش آن زمان‌بر است. در این مشاغل باید هزینه‌ها را تا یک مدت مشخص پوشش دهید و این موضوع سرمایه‌ی در گردش شما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
فرآیند تولید محصول در کدام کسب و کارها طولانی است؟
- کسب و کارهای تولید ماشین‌آلات صنعتی
- تولیدی تجهیزات سنگین
- صنایع دارویی که نیازمند رعایت استاندارد بالا هستند.
- صنایع غذایی یا کشاورزی
- کسب و کارهای مبتنی‌بر ساخت‌وساز
۲_ بالا بودن موجودی کالا در انبار
نگه‌داری کالا در انبار نیازمند صرف زمان و سرمایه بالا است. یک فروشگاه زنجیره‌ای را در نظر بگیرید که باید نیاز مشتریانش را پوشش دهد. این فروشگاه مجبور است محصولات مختلف را در ابعاد گسترده در انبار نگه‌داری کند. این فروشگاه به سرمایه در گردش بالا نیاز دارد و باید پرداخت بدهی‌های جاری را در اولویت قرار دهد.
۳_ حساب‌های دریافتنی بلندمدت
برخی از کسب و کارها، حساب‌های دریافتنی بلندمدت دارند و مشتریان آنها اغلب شرکت‌های بزرگ، سازمان‌های دولتی یا افراد خاص هستند. این کسب و کارها خدمات و محصولات‌شان را ارائه می‌کنند اما تسویه وجه در بلندمدت صورت می‌گیرد.
۶ راه افزایش سرمایه در گردش
همه کسب و کارها در تلاش هستند سرمایه‌شان را افزایش دهند و بقای کسب و کارشان را تضمین کنند. در ادامه با انواع این راهکارها آشنا خواهید شد.
انواع راهکارهای افزایش سرمایه در گردش به شرح زیر است:
بدهی بلندمدت ایجاد کنید. برای افزایش سرمایه و دارایی‌های جاری به دنبال وام‌هایی باشید که بازپرداخت آنها بیشتر از یک سال طول می‌کشد. با این کار بدهی جاری‌تان افزایش چشم‌گیری نخواهد داشت.
بدهی‌های کوتاه‌مدت را به بدهی بلند مدت تبدیل کنید. بدهی‌های کوتاه‌مدت را باید در کمتر از یک سال تسویه کنید و این موضوع باعث ایجاد فشار مالی بر کسب و کارتان می‌شود.
دارایی‌های غیرنقدشونده را بفروشید. با به فروش رساندن و تبدیل کردن دارایی‌های ثابت مثل ملک و املاک و تجهیزات به پول نقد می‌توانید سرمایه در گردش‌تان را افزایش دهید.
هزینه‌هایتان را کاهش دهید. هزینه‌های اضافی و بی‌مورد را شناسایی کنید و با حذف کردن آنها، بار بدهی‌های جاری را کاهش دهید.
موجودی کالا را مدیریت و بهینه‌سازی کنید. با بهره‌گیری از سیستم‌ها و ابزارهای مناسب موجودی کالا را آنالیز، پیش‌بینی و بهینه‌سازی کنید و با این کار جلوی بسیاری از هزینه‌های غیرضروری را بگیرید.
فرآیند پیگیری مطالبات را خودکار کنید. اگر مطالبات و حساب‌های دریافتی را به‌موقع ارسال کنید و آنها را دریافت کنید، میزان سرمایه در کسب و کارتان افزایش می‌یابد.
کلام آخر
در این مطلب آموزشی جنبه‌های مختلف سرمایه‌ی در گردش را مورد بررسی قرار دادیم. یعنی تمام آن چیزی‌که به‌عنوان صاحب کسب و کار به آن نیاز دارید. امیدواریم مقاله “سرمایه در گردش چیست” مورد توجه شما قرار گرفته باشد. از این‌که تا انتهای این مطلب آموزشی با ما همراه بودید از شما متشکریم.
منابع:
