پول پساندازکردن و مدیریت مالی دو توانایی حیاتی برای افراد جامعه هستند؛ بنابراین مهم است که برای آموزش پس انداز به کودکان وقت کافی بگذاریم. در نظرسنجی که سال ۲۰۲۲ توسط LendingClub صورت گرفت، مشخص شد %۶۴ بزرگسالان آمریکایی عادت پس‌انداز مشخصی ندارند و حقوقشان را صرف مواردی می‌کنند که بازدهی خاصی در بلندمدت برایشان نخواهد داشت. در این مقاله، به بررسی روش‌های تأیید شده توسط متخصصان مالی و روانشناسان کودک می‌پردازیم که آموزش پس انداز کردن به کودکان را آسان خواهند کرد.
نحوه آموزش پس انداز به کودکان
کودکان از لحظه‌ای که توانایی درک دنیای اطرافشان را به دست می‌آورند، در حال یادگیری هستند. همان‌طور که آداب، اخلاق، هماهنگی حرکتی، نحوه بیان‌کردن خواسته و غیره را به کودکمان می‌آموزیم، باید آموزش‌های مالی را نیز در برنامه آموزشی خانواده قرار دهیم.
طبق تحقیقات انجام شده توسط Consumer Financial Protection Bureau (دفتر حمایت مالی از مصرف‌کنندگان)، کودکان از سن ۵ یا ۶ سالگی به رشد کافی برای فهم و درک مفهوم پس‌انداز می‌رسند. با توجه به نتایج این مطالعه، پول توجیبی دادن به کودکان کار اشتباهی نیست؛ اما باید همگام با توصیه‌هایی درمورد بودجه‌بندی، مدیریت مالی و در نهایت، آموزش پس انداز به کودکان باشد. درصورتی‌که این موارد از سنین پایین مورد توجه قرار بگیرند، کیفیت و امنیت مالی زندگی کودک در آینده تضمین خواهد شد. (منبع: InCharge)
- بیشتر بخوانید: راز موفقیت چیست؟
- بیشتر بخوانید: زندگینامه یک کارآفرین زن موفق ایرانی
- بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری با پول کم
در ادامه، به بررسی روش‌های معتبر برای آموزش پس انداز به کودکان می‌پردازیم:
1_ آموزش پس انداز به کودکان با درک تفاوت بین خواسته‌ها و نیازها
اولین قدم در آموزش پس انداز کردن به کودکان، این است که تفاوت بین خواسته‌ها و نیازها را برایشان توضیح دهید. به طور خلاصه، “نیازها” شامل موارد ضروری هستند که انسان در زندگی روزمره به آنها نیاز دارد و در صورت کمبودشان، دچار مشکلاتی خواهد شد. این موارد به شرح زیر هستند:
- غذا
- سرپناه
- پوشاک
- مراقبت‌های بهداشتی
- آموزش
“خواسته‌ها” مواردی هستند که از نظر منطقی، غیرضروری در نظر گرفته می‌شوند و بیشتر جنبه خوش‌گذرانی، تشویق و ایجاد انگیزه دارند؛ مانند خرید خوراکی (به‌جای غذا)، لباس‌های ترند، کتانی‌های برند و جدیدترین تلفن همراهی که به بازار آمده است. درک تفاوت این دو به کودک کمک می‌کند منابع مالی‌اش را به شکل صحیحی مدیریت و در جای مناسبی صرف کند؛ به زبان ساده، اولویت‌بندی هزینه‌ها را به او می‌آموزد.
2_ آموزش پس انداز به کودکان با پول درآوردن
حتماً شنیدهاید که می‌گویند پول علف‌خرس نیست! به همین ترتیب، احتمالاً تا زمانی که خودتان وارد بازار کار نشدید و برای به‌دست‌آوردن هر ریال سختی نکشیدید، این مسئله را درک نکردید! مسلماً ما انتظار نداریم یک کودک “کار” کند؛ در واقع توصیه می‌کنیم شرایطی برای درک ارتباط بین زحمت و پول به‌دست‌آوردن در فضای امن خانه و از سنین کم فراهم شود تا کودکان، قدر پولشان را بیشتر بدانند.
بر اساس نظرسنجی که در سال ۲۰۲۲ توسط T. Rowe Price انجام شد، بیش از سه‌چهارم والدین آمریکایی اعلام کردند دو جریان مالی برای کودکشان (زیر ۱۸ سال) در نظر گرفته‌اند:
- پول‌توجیبی ماهانه یا هفتگی
- حقوقی که برای انجام کارهای کوچک به آنها پرداخت می‌کنند.
به‌عنوان‌مثال، خانواده‌های آمریکایی به‌جای استخدام یک باغبان برای هرس چمن‌های باغچه، از کودکش می‌خواهد این مسئولیت را بپذیرد و در ازای آن، به او حقوق (به‌مراتب بیشتر از حقوق یک باغبان!) پرداخت می‌کنند. هدف هم تنها درک ارزش پول است. خب در ایران بسیاری از ما چمن نداریم و به‌طورکلی، کارکردن کودک را نمی‌پذیریم؛ بنابراین باید شرایط را کمی بومی‌سازی کنیم:
- برای زیر ۱۵ سال، حقوق مشخصی (صرفا پاداش نباشد، بلکه جنبه مالی مسئله را به‌خوبی نشان دهد) برای انجام کارهای ساده (مانند جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها یا وسایل بعد از استفاده، مرتب‌کردن لباس‌هایش، مرتب‌کردن تختش بعد از بیداری و غیره) در نظر بگیرید.
- برای سنین ۱۵ تا ۱۸، کودک را به یادگیری مهارتی تشویق کنید که به کمک آن بتواند از خانه و تحت‌نظر شما، کسب درآمد کند.
البته توجه داشته باشید این روش، با اصطلاحاً پولکی بارآوردن کودک متفاوت است و اینجا هدف اصلی، درک ارزش پول و زحمتی است که باید برای به دست آوردنش کشید! بنابراین، باید کمی ظرافت عمل داشته باشید و تحقیقات کافی انجام دهید.
- بیشتر بخوانید: مهارت پولساز غیر اینترنتی
- بیشتر بخوانید: شغل های ساده اما پردرآمد
- بیشتر بخوانید: سایت های کسب درآمد
3_ آموزش پس انداز به کودکان با تعیین اهداف مشخص
در این بخش، ما نیاز داریم انگیزه و مشوقی برای کودک ایجاد کنیم تا آموزش پس انداز کردن به کودکان به شکل مؤثرتری اجرا شود. یکی از نیازهای غیرضروری کودک، مانند خرید یک اسباب‌بازی غیرضروری را در نظر بگیرید. با کمک بخش خواسته‌ها و نیازها، به او بفهمانید که اسباب‌بازی موردنیازش را دارد و این، تنها یک “خواسته” است. برای خواسته‌ها باید چه‌کار کنیم؟ تلاش!
به‌عنوان‌مثال، پک پاک‌کن فانتزی ۱۰۰ هزار تومان است و شما روزی ۵ هزار تومان به کودک خردسالتان پول توجیبی می‌دهید. با هم بررسی کنید و ببینید چند روز طول می‌کشد تا پول پس‌انداز شده کودک، به این مبلغ برسد؟ 20 روز. این برای یک کودک زمان زیادی است و احتمالاً به آن پایبند نمی‌ماند؛ بنابراین، باید برنامه‌های تشویقی بیشتری برای او در نظر بگیرید. به‌عنوان‌مثال، به او بگویید هر ۱۵ هزارتومانی که جمع کند، یک جایزه (مالی، خوراکی و غیره) خواهد داشت. در این صورت، پایبندی به هدف‌های بلندمدت را نیز به او آموزش خواهید داد.
پیشنهاد ویژه: روانشناسی پول
- بیشتر بخوانید: جملات انگیزشی فوق العاده تاثیر گذار
- بیشتر بخوانید: آموزش پس انداز برای خرید خانه
- بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری برای کودکان
4_ آموزش پس انداز به کودکان با ایجاد مکانی مشخص برای پس‌انداز
همان‌طور که ما بزرگ‌ترها از بیمه و حساب‌های بدون رمز پویا برای پس‌انداز استفاده می‌کنیم تا وسوسه نشویم، برای کودکان هم باید روند مشابهی پیش بگیریم! پول را از دست کودک نگیرید، پنهان نکنید و نگویید من برایت نگه می‌دارم؛ بلکه به او اجازه دهید اموالش را در اختیار خودش حفظ کند.
با توجه به شناختی که از روحیات کودک و میزان صبر و خویشتن‌داری او دارید، قلک مناسبی تهیه کنید و به او یاد دهید پول باید جایی جمع شود. سایز و نوع این قلک باتوجه‌به اهداف مالی تعیین می‌شود؛ برخی قلک‌ها حتماً باید شکسته شوند اما برخی قفل دارند و در بازه‌های زمانی مشخص، خالی می‌شوند.
5_ آموزش پس انداز به کودکان با دخیل کردن آنها در بحث‌های مالی
از نظر روانشناسی ما والدین، مسئول حفظ امنیت روانی کودکمان هستیم و نباید نگرانی‌هایمان را به او منتقل کنیم. کودک ۱۰ ساله نباید نگران گران‌شدن گوشت و مرغ باشد! دغدغه زودتر از موعد برای روان کودک مانند سم است و اثراتش را در سال‌های بعد نشان خواهد داد. اما طبق همین نکات روانشناسی، ما نباید کودک را در یک دنیای رؤیایی بزرگ کنیم و او را از خطرات، چالش‌ها و اتفاقات دنیای واقعی دور نگه داریم. پس باید چه کرد؟
متخصصین پیشنهاد می‌کنند والدین رویکردی ملایم برای دخیل کردن کودکان در بحث مالی پیش بگیرند و هدفشان صرفاً اطلاع‌رسانی باشد. به‌عنوان‌مثال، اگر دیدید کودک یک لباس غیرضروری خریده است با بحث و دعوا به او نگویید که با این قیمت‌ها، کمرتان خم شده است یا او لایق پول نیست. بلکه حساب و کتاب‌های مالی خود را در پذیرایی انجام دهید و همان‌طور که با همسرتان در حال بررسی آنها هستید، گاه‌گاهی به گرانی‌ها یا مشکلات مالی اشاره کنید.
نکته مهم این است که هنگام بروز این نگرانی‌ها، احساساتی مانند بیچارگی، ترس، خشم و غیره را منتقل نکنید تا کودک دچار اضطراب نشود و فکر نکند هر لحظه ممکن است کل خانواده ورشکسته و بی‌خانمان شوند! هدف این است که کودک جریانات مالی خانواده را درک کند و نقش خودش را در حفظ ثبات مالی خانه به رسمیت بشناسد.
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل های ۱۰ سال آینده ایران
- بیشتر بخوانید: شغل پر درآمد با سرمایه کم برای خانم ها
6_ آموزش پس انداز به کودکان با حساب و کتاب مالی
از کودک بخواهید یکی از دفترهای موردعلاقه‌اش را به عنوان دفتر حساب و کتاب انتخاب کند. یک جدول ساده برایش بکشید و به او بگویید باید میزان پول‌توجیبی دریافتی‌اش، مقداری که از روی آن خرج می‌کند و مقداری که در نهایت داخل قلکش می‌گذارد را یادداشت کند. این کار به دو صورت در آموزش پس انداز به کودکان مفید خواهد بود:
- کودک متوجه می‌شود در چه مواردی، خرج‌های بیجا انجام داده است و اگر از آنها صرف‌نظر می‌کرد، زودتر به هدفش می‌رسید.
- روند پیشرفت و بزرگ‌تر شدن اعداد حس هیجان مثبتی در کودک ایجاد می‌کند و او را برای ادامه مسیر و بزرگ‌تر کردن این اعداد مشتاق خواهد کرد.
7_ آموزش پس انداز به کودکان با طلبکار شدن
اگر کودک شما برای رسیدن به اهداف مالی و خریدن وسیله موردنظرش بی‌تابی می‌کند و هر لحظه ممکن است بزند زیر همه چیز، از تکنیک قرض‌دادن استفاده کنید. به او بگویید حاضرید مبلغی را که برای خریدش کم دارد را همین‌الان به او قرض دهید و او بلافاصله صاحب آن وسیله خواهد شد. اما قبل از آن، یک برنامه مشخص برای بازگرداندن این پول تعیین کنید؛ به عنوان مثال، تا زمانی که بدهی صاف شود، به جای ۵ هزار تومان در روز، تنها ۲ هزار تومان به او بدهید.
کودک باید بفهمد که شاید پساندازکردن مساوی با به تأخیرانداختن رضایت باشد؛ اما در نهایت با صبر بیشتر، بهای کمتری برای کالا می‌پردازد و ضرر کمتری محتمل می‌شود. مسلماً چند روز بیشتر صبرکردن برای جمع‌شدن پول بهتر از این است که پول‌توجیبی‌اش برای چند ماه نصف شود!
8_ آموزش پس انداز به کودکان با اشتباه‌کردن
بهتر است این مفهوم مهم را از همان کودکی در ذهن فرزندمان جا بیندازیم:
تمام شکست‌ها، درس عبرت هستند و چیزی از ارزش ما کم نمی‌کنند.
شما باید در طی فرایند آموزش پس انداز به کودکان، انعطاف‌پذیر باشید و بگذارید اشتباه کنند؛ به عنوان مثال، اگر ناگهان از پس انداز کردن خسته شد و خواست با پولش چیز دیگری بخرد، جلویش را نگیرید، اما برایش توضیح دهید که چرا این کار به او ضرر خواهند رساند. در نهایت، کودک با انجام یک اشتباه کوچک و متحمل شدن یک ضرر مالی ناچیز، درس مهمی خواهد آموخت.
9_ آموزش پس انداز به کودکان با ارائه مثال‌هایی از دنیای واقعی
این مورد کمی مانند الگو گرفتن است. در این روش، شما می‌توانید شخصیت‌های کارتونی که وسایل زیبایی دارند را مثال بزنید و بگویید:
احتمالاً بتمن از بچگی حسابی اهل پس‌انداز بوده است که در این سن‌وسال ماشین خفاشی دارد!
برخی کودکان از سنین کم الگوهای واقعی دارند؛ به عنوان مثال، فردی مانند رونالدو را مثال بزنید که در نهایت فقر، با مدیریت مالی درست و پساندازکردن کم‌کم مسیر موفقیتش را باز کرد. حتی می‌توانید خانواده خودتان را مثال بزنید:
یادت هست پارسال چقدر برای خرید تلویزیون جدید ذوق داشتیم؟ آن خرید گران‌قیمت نتیجه دو سال صرفه‌جویی و پس‌انداز خانوادگی‌مان بود.
این بخش تقریباً زیر مجموعه بخش سوم و تعیین هدف است؛ با این تفاوت که نتیجه شیرین صبر را به‌صورت عینی نشان می‌دهد.
10_ آموزش پس انداز به کودکان با استفاده از پول نقد
شنیدهاید می‌گویند از دل برود هر آنچه از دیده برفت؟ مسئله پول در دنیای امروز ما نیز اینگونه است؛ یعنی با حذف‌شدن پول فیزیکی، یادمان رفته که ۴۰۰ هزار تومان مبلغ زیادی است و خیلی راحت آن را به‌صورت آنلاین خرج می‌کنیم؛ درحالی‌که زمان پرداخت نقدی، احتمالاً با دیدن آن حجم اسکناس از خرید منصرف می‌شدیم! برای این که به کودک یاد دهیم پول فقط عدد نیست، می‌توانیم از این روش استفاده کنیم:
از او بخواهیم در شمردن دسته‌ای اسکناس کمکمان کند و ناگهان بگوییم: «چه جالب! این پول تقریباً به‌اندازه هزینه‌ای است که برای خرید آن مجسمه کوچک پرداخت کردیم!» زمانی که کودک ابعاد مجسمه را با این حجم پول مقایسه می‌کند، تازه دستش می‌آید چه خبر است!
کلام آخر
آموزش پس انداز به کودکان با توجه به طبیعت کنجکاو، فعال و کم‌طاقت آنها کمی دشوار خواهد بود؛ اما عادت‌هایی که از دوران کودکی در ذهن نهادینه شوند، بهترین بازدهی و تأثیر را در زندگی آینده افراد خواهند داشت. در نتیجه، هر چه زودتر به کودکان در مورد ارزش پول، مدیریت مالی و پس‌انداز آموزش دهید، برای خودش بهتر خواهد بود. این کودک در آینده، تبدیل به بزرگسالی مسئول و قابل‌اعتماد خواهد شد که درآمدش را به‌خوبی مدیریت می‌کند.
منابع:
- بهترین راه های پولدار شدن چیست؟
- پس انداز به روش ژاپنی
- راهکارهای جدید برای مدیریت پول
- ۲۵ راهکار پول جمع کردن (چگونه پول جمع کنیم؟)
- چگونه پولدار شویم؟
- چگونه پول خود را دو برابر کنیم؟ ۱۰ راهکار تضمینی
- راه های پولدار شدن در ایران چیست؟
- ۱۳ راهکار برای پولدار شدن بدون سرمایه
- روش های پس انداز پول کداماند؟
- ذهن ثروت ساز چگونه به دست می‌آید؟
- بررسی روش‌های پول درآوردن آسان
- بهترین راه پس انداز خانم خانه دار | ۱۳ روش واقعی
- ۱۰ روش برای آموزش پس انداز به کودکان
- آموزش پس انداز برای خرید خانه (۶ تکنیک و ۱۲ راهکار)
- بررسی روش‌های مدیریت مالی در زندگی مشترک
- موفقیت مالی چیست؟ (۱۰ تکنیک قدرتمند)
- سرمایه در گردش چیست؟ (۶ راه افزایش سرمایه)
- قانون ۵۰-۳۰-۲۰ ؛ موثرترین روش برنامه ریزی مالی برای مبتدیان
