استعدادیابی و راهکارهای آن را می‌شناسید؟ اجازه بدهید قبل از هرچیز اهمیت این موضوع را بررسی کنیم. تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهند که سازمان‌ها و شرکت‌ها به‌دنبال استعداد افراد هستند. در حقیقت، نظرسنجی مک‌کینزی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که ۹۹ درصد از افرادی که فرآیند استعدادیابی شغلی مطلوب را تجربه کرده‌اند، عملکرد خودشان را بهتر از رقبا گزارش داده‌اند. (منبع) علاوه‌بر آن، استعداد یابی سبب تجربه احساسات مثبت در زندگی و تجربه درآمد بیشتر خواهد شد.
در ادامه این مطلب آموزشی انواع روش‌های استعدادیابی و آزمون‌های قدرتمند شخصیت‌شناسی و استعداد یابی مورد بررسی قرار گرفته است. لطفا با پتانسیل همراه باشید.
استعداد یعنی چه؟
استعداد به توانایی‌های طبیعی، مهارت‌ها و استعدادهای فردی اشاره دارد. یعنی توانایی‌هایی که افراد را برای کسب یک نقش یا انجام یک وظیفه شایسته می‌کند. استعداد چیزی فراتر از مهارت‌های تخصصی و مهندسی است. مثلا می‌تواند شامل خلاقیت، انعطاف‌پذیری، رهبری کردن، ارتباط موثر و… باشد. (منبع)
قبل از پیاده‌سازی تکنیک‌های استعدادیابی باید با موضوع استعداد آشنا شوید. با کمی جستجو در اینترنت متوجه خواهید شد که استعداد به این شکل تعریف شده است: توانایی یا مهارت طبیعی. استعداد یک ویژگی طبیعی است و چیزی نیست که برای به‌دست آوردن آن تلاش کرده باشید.
همه افراد به‌صورت طبیعی یک یا چند استعداد خاص دارند اما باید این استعداد را با تلاش، تمرین آگاهانه و نظم پرورش دهند. برای پیدا کردن این مهارت‌های طبیعی، می‌توانید انواع راهکارهای استعداد یابی را به‌کار بگیرید. در ادامه انواع این روش‌ها را خواهید شناخت.
- بیشتر بخوانید: استعداد چیست؟
- بیشتر بخوانید: موفقیت چیست؟
- بیشتر بخوانید: چگونه به موفقیت برسیم؟
- بیشتر بخوانید: توسعه فردی چیست
روش‌های استعدادیابی
اگر نسبت به پتانسیل‌ها و توانایی‌های منحصر‌به‌فردتان آگاه نیستید، با استفاده از روش‌های استعدادیابی می‌توانید این استعدادهای فردی را کشف کنید. در ادامه انواع روش‌های استعداد یابی معرفی شده است.
۱_ انواع استعدادها را بشناسید
اغلب افراد سطح خودآگاهی پایینی دارند. به این معنی که استعدادهایشان را نمی‌شناسند، استعداد را محدود به رشته‌های ورزشی و هنری می‌دانند و ذهن‌شان را روی این موضوع باز نمی‌کنند. مثلا کمتر کسی مهارت کلیدی “درک و تشخیص احساسات دیگران” را یک استعداد در نظر می‌گیرد.
اگر می‌خواهید استعدادیابی قابل قبولی را رقم بزنید و سطح خودآگاهی‌تان را افزایش دهید، باید انواع استعداد را بشناسید. به‌عنوان مثال، استعدادهایی مثل رهبری کردن، ارتباط موثر، حل‌تعارض، کار تیمی و… در دسته‌بندی استعدادهای اجتماعی قرار می‌گیرند.
۲_ علایق کودکی‌تان را بررسی کنید
با بررسی کردن تجربیات و توانایی‌های دوران کودکی، به سرنخ‌های مهمی از استعدادتان خواهید رسید. در گذشته به فعالیت‌های زیادی پرداخته‌اید، سرگرمی‌های مختلفی را تجربه کرده‌اید، چالش‌های متعددی را پشت سر گذاشته‌اید که برخی از آنها همان علاقه و استعدادتان است.
لطفا به مثال‌های زیر توجه کنید:
- اگر در کودکی به ساختن لگو علاقه زیادی داشته‌اید، ممکن است در طراحی و مهندسی استعداد داشته باشید.
- اگر در گذشته کتاب‌های زیادی خوانده‌اید، احتمالا استعدادتان نویسندگی یا مطالعه کردن است.
- اگر در کودکی بازی‌های گروهی را مدیریت کرده‌اید و روی گروه تسلط داشته‌اید، ممکن است استعداد رهبری کردن و لیدرشیپ داشته باشید.
- اگر در کودکی‌تان دائما با دستگاه‌های الکترونیکی سروکار داشته‌اید و قطعات آن را بیرون آورده‌اید، شاید در زمینه تعمیرات، طراحی و ساختن دستگاه‌های الکترونیکی استعداد داشته باشید.
۳_ محل خرج شدن پول‌تان را پیدا کنید
شاید استعداد پنهان‌تان، همان محل خرج شدن پول‌تان باشد. هزینه‌های مالی ۱۲ ماه گذشته‌تان را بررسی کنید و الگوهای موجود در آن را شناسایی کنید. این الگوها احتمالا همان علایق و استعدادتان هستند.
هزینه‌هایتان را ثبت کنید، این هزینه‌ها را در بلندمدت آنالیز کنید و استعدادتان را شناسایی کنید.
۴_ به اوقات‌فراغت و تفریح‌تان نگاه کنید
فعالیت‌های لذت‌بخش اغلب بیانگر نقاط قوت درونی شما هستند. یک فهرست کامل از فعالیت‌های مورد علاقه‌تان تهیه کنید، با دقت آنها را بررسی کنید و استعدادهای پنهان شده در این فعالیت‌ها را کشف کنید.
به مثال‌های زیر توجه کنید:
- اگر به کاغذ، خودکار و نوشتن علاقه دارید، ممکن است استعداد نویسندگی داشته باشید.
- اگر متن و تکست موزیک‌های مفهومی توجه شما را جلب می‌کند، احتمالا استعداد خوبی در زمینه ادبیات دارید.
- اگر به حل کردن جدول و بازی‌های ذهنی علاقه دارید، شاید استعدادتان حل مسئله باشد.
- اگر به سازهای موسیقی علاقه دارید، احتمالا استعداد خوبی در شنوندگی یا موسیقی دارید.
۵_ به احساس غوطه‌وری در خودتان مترکز شوید
غوطه‌وری یعنی درگیر شدن با یک کار و یکی شدن با آن. در حالت غوطه‌وری با تمرکز حواس و بازدهی بالا مشغول انجام دادن کارها هستید، همه چیز را فراموش می‌کنید و متوجه گذر زمان نمی‌شوید.
مثال: ممکن است در حال برنامه‌نویسی باشید، برای حل یک مسئله پیچیده چند ساعت وقت صرف کنید و گذر زمان را احساس نکنید. این احساس لذت‌بخش و غوطه‌وری نشان‌دهنده استعداد شما در این زمینه است.
۶_ از رسانه‌های مورد علاقه‌تان کمک بگیرید
اگر به رسانه‌های مصرفی‌تان نگاه کنید، متوجه علایق و استعدادتان خواهید شد. فردی که به مستند و سریال‌های تاریخی علاقه دارد، به احتمال زیاد در زمینه تاریخ، فرهنگ و حتی انسان‌شناسی استعداد دارد.
برای شناسایی پتانسیل و استعدادتان کافی است در علایق‌تان کمی عمیق شوید، یعنی:
- به موسیقی مورد علاقه‌تان نگاه کنید.
- به کتاب‌هایی که می‌خوانید توجه کنید.
- به پیج‌ها و کانال‌هایی که دنبال می‌کنید، نگاه کنید.
- به فیلم و سریال‌های مورد علاقه‌تان نگاه کنید.
۷_ به تعریف و تمجیدهای دیگران دقت کنید
گاهی‌اوقات تعریف و تمجیدهای دیگران به استعداد واقعی شما اشاره دارد. بهتر است نسبت به این تعریف‌ها حساس باشید، شایستگی نهفته در پشت این تعریف‌ها را بشناسید و مهارت‌های ذاتی‌تان را از این طریق کشف کنید.
مثال: اگر دیگران بارها از استایل لباس پوشیدن یا چیدمان فضای داخلی منزل‌تان تعریف کرده‌اند، ممکن است در زمینه مد و طراحی استعداد داشته باشید.
✅پیشنهاد ویژه: دوره رایگان ویدیویی روانشناسی پول را از دست ندهید!
۸_ از خانواده و دوستان خود بپرسید
افرادی که با آنها وقت می‌گذرانید، شما و خصوصیات‌تان را خیلی خوب می‌شناسند. با پرسیدن چند سوال هوشمندانه از نزدیکان‌تان، متوجه استعداد و توانمندی‌های خود خواهید شد. این افراد یک دید جدید، ارزشمند و منطبق با واقعیت به شما خواهند داد.
۹_ باورهای محدود کننده‌تان را تخریب کنید
شک و تردید، یکی از بزرگ‌ترین موانع کشف استعداد است. باورهای محدود کننده سبب شکل‌گیری افکار منفی در ذهن می‌شوند، نگرش شما را نسبت به آینده منفی می‌کنند و اجازه نمی‌دهند یک آینده روشن و قابل دست‌یابی برای خودتان ترسیم کنید.
به افکاری که در طول روز تجربه کرده‌اید متمرکز شوید و باوری که پشت این افکار پنهان شده است را شناسایی کنید. برای تخریب این باورها از یک روانشناس با تجربه کمک بگیرید.
چند مثال از باورهای محدود کننده:
- در ایران نمی‌شود به درآمد بالا رسید.
- من باید باهوش باشم ولی نیستم.
- من استعداد خاصی ندارم.
- خودم رو لایق و شایسته نمیدونم.
- شرایط زندگی‌ام مساعد و هموار نیست.
۱۰_ چیزهای جدید را امتحان کنید
با امتحان کردن چیزهای جدید می‌توانید از دایره امن‌تان خارج شوید، مهارت‌هایتان را گسترش دهید و علاوه‌بر آن، استعدادهایتان را بشناسید.
مثلا اگر به آشپزی علاقه دارید، می‌توانید غذاها و ادویه‌های جدید را امتحان کنید، در کلاس‌های آشپزی شرکت کنید یا این‌که کانال‌ها، پیج‌ها، انجمن‌ها و گروه‌های مختلف را دنبال کنید.
- بیشتر بخوانید: برای موفقیت باید چیکار کرد؟
- بیشتر بخوانید: فرمول موفقیت
- بیشتر بخوانید: انواع موفقیت
- بیشتر بخوانید: بهترین روش‌های اولویت بندی کارها
آزمون‌های استعدادیابی شغلی
یکی از قدرتمندترین روش‌های کشف توانمندی و پتانسیل افراد، بهره‌گیری از آزمون‌ها و تست‌های استعداد یابی است. در ادامه با ۷ مورد از برجسته‌ترین آزمون‌های استعدادیابی آشنا خواهید شد.
۱_ آزمون نئو
آزمون نئو یک آزمون شخصیت‌شناسی و استعداد یابی است که بر ۵ مولفه متمرکز شده است. این پنج عامل به‌شرح زیر است:
پذیرا بودن: مولفه O میزان پذیرایی و گشودگی شما در برابر تجربیات و ایده‌های جدید را نشان می‌دهد. این مولفه ویژگی‌هایی مثل کنجکاوی، خلاقیت، انعطاف‌پذیری و باز بودن ذهن را در قالب عدد بیان می‌کند. یک کارآفرین باید سطح بالایی از پذیرا بودن و گشودگی را داشته باشد و ایده‌های جدید را تجربه و اجرا کند.
روان‌نژندی: مولفه N میزان حساسیت، نگرانی، استرس و بدحالی‌های شما را نشان می‌دهد. در برخی مشاغل حساس مثل جراحی و خلبانی باید کمترین سطح استرس را داشته باشید و نادیده گرفتن این مولفه سبب ایجاد آسیب خواهد شد.
وظیفه‌شناسی: مولفه C نشان دهنده میزان نظم، مسئولیت‌پذیری، سخت‌کوشی و تمرکز افراد است. یک پزشک اگر سطح مسئولیت‌پذیری پایینی داشته باشد، هم به دیگران آسیب می‌زند و هم در بلندمدت احساسات منفی مثل خشم یا افسردگی را تجربه می‌کند.
برون‌گرایی: مولفه E به ویژگی‌های اجتماعی افراد می‌پردازد و سطح انرژی، نفوذ، دوست داشتنی بودن و مهارت‌های اجتماعی آنها را در قالب عدد بیان می‌کند. یک فروشنده باید به اندازه کافی برون‌گرا باشد تا در طول زندگی شغلی خود احساسات مثبت را تجربه کند.
توافق‌پذیری: مولفه A نشان دهنده میزان همدلی، مهربانی، همکاری و قابل اعتماد بودن افراد است. یک معلم باید سطح بالایی از این مولفه را داشته باشد.
در آزمون نئو شرکت کنید، این مولفه‌ها را در شخصیت‌تان ارزیابی کنید، از تطابق این مولفه‌ها با شغل مورد نظرتان مطمئن شوید و بر این اساس استعداد واقعی‌تان را کشف کنید.
۲_ آزمون MBTI
آزمون MBTI یکی از ابزارهای قدرتمند خودشناسی و استعداد یابی است که بر اساس نظریه‌های کارل یونگ طراحی شده است.
تیپ‌های شخصیتی این آزمون به‌شرح زیر است:
- انرژی (E/I): میزان برون‌گرایی (E) یا درون‌گرایی (I) افراد را نشان می‌دهند.
- درک (S/N): میزان حسی (S) یا شهودی بودن (N) افراد را نشان می‌دهد.
- قضاوت T/F)): میزان منطقی بودن (T) یا احساسی بودن (F) افراد را نشان می‌دهد.
- سبک زندگی (J/P): میزان قضاوت‌گرا بودن (J) یا ادراک‌گرا بودن (P) افراد را نشان می‌دهد.
با ترکیب کردن این چهار مولفه، ۱۶ تیپ شخصیتی شکل می‌گیرد. هر کدام از این مولفه‌ها بیانگر نقاط قوت، ضعف، تمایلات، ویژگی‌ها و استعدادهای افراد است.
۳_ آزمون هالند
آزمون هالند (Holland Code) توسط نظریه روانشناس آمریکایی، جان هالند شکل گرفته و به افراد کمک می‌کند بر اساس توانمندی‌شان، بهترین شغل را انتخاب کنند.
تیپ‌های شخصیتی که در این آزمون مورد توجه قرار دارد، شامل موارد زیر است:
- واقع‌گرا(Realistic): مهارت‌های سخت، فنی و تخصصی در این افراد پررنگ است و علاقه‌مند به انجام کارهای فیزیکی هستند.
- جستجوگر (Investigative): این افراد کنجکاو، علاقه‌مند به تحقیق و اهل تجزیه و تحلیل هستند.
- هنری و طراح (Artistic): افرادی که خلاق، علاقه‌مند به هنر و طراحی هستند.
- اجتماعی و خدمت‌گرا (Social): این افراد کمک‌کننده، علاقه‌مند به تعاملات اجتماعی و اهل شبکه‌سازی هستند.
- مدیر و جسور (Enterprising): افرادی که خصوصیت رهبری در آنها پررنگ است و علاقه‌مند به مدیریت و نفوذ هستند.
- قاعده‌مند و قراردادی (Conventional): افرادی منظم، علاقه‌مند به قوانین و رویه‌ها هستند و کارهای روتین را به شکل مطلوب اتمام می‌رسانند.
اگر شغلی را انتخاب کنید که با تیپ شخصیتی‌تان سازگار باشد، میزان رضایت شغلی‌تان افزایش پیدا می‌کند و در زندگی و شغل، کمترین سطح افسردگی را تجربه خواهید کرد.
۴_ تست استعداد یابی گاردنر
آزمون هوش چندگانه گاردنر بر اساس نظریه گاردنر و توسط مک‌کنزی ساخته شده است. با استفاده از این آزمون می‌توانید نقاط قوت و ضعف‌تان را بشناسید و شغلی را انتخاب کنید که با استعدادها و توانمندی‌هایتان هم‌خوانی داشته باشد.
این آزمون ۹ بُعد از هوش انسان را مورد بررسی و سنجش قرار می‌دهد: هوش موسیقیایی، هوش منطقی یا ریاضی، طبیعت‌گرایی، هستی‌شناسی، مهارت‌های بین فردی، تسلط بدنی و جنبشی، هنرهای تجسمی، مهارت‌های کلامی، هوش درون فردی.
۵_ تست کلیفتون
به کمک آزمون کلیفتون می‌توانید نقاط قوت و ضعف‌تان را بشناسید. این آزمون توسط موسسه گالوپ توسعه داده شده است و با تمرکز بر استعداد افراد، پتانسیل درونی افراد را کشف می‌کند.
این آزمون، استعداد افراد را به‌صورت زیر دسته‌بندی می‌کند:
تفکر راهبردی (Strategic Thinking): افرادی که در این دسته‌بندی قرار گرفته‌اند، توانایی بالایی در تجزیه و تحلیل اطلاعات، آینده‌نگری، تدوین استراتژی، شناسایی الگوها و قدرت تصمیم‌گیری و… دارند.
ایجاد ارتباط (Relationship Building): این افراد مهارت‌های ارتباطی قدرتمندی دارند و می‌توانند روابط عمیق و همکاری‌های ارزشمند بسازند.
مهارت‌های اجرایی (Executing): این مولفه نشان دهنده مهارت افراد در انجام کارها، مدیریت پروژه، پیگیری وظایف و میزان دقت آنها است.
تاثیرگذاری (Influencing): این افراد توانایی متقاعدسازی، ایجاد چشم‌انداز، رهبری و ایجاد انگیزه دارند. در حقیقت، این افراد کاریزماتیک و با نفوذ هستند.
در تصویر زیر، انواع مولفه‌ها و استعدادهای مرتبط با آن آورده شده است:
۶_ آزمون جانسون اوکانر
فرقی نمی‌کند دانش‌آموز باشید یا صاحب یک کسب‌و‌کار بزرگ! در هر صورت، با استفاده از آزمون اوکانر می‌توانید نقاط قوت و ضعف خودتان و کارکنان‌تان را مشخص کنید و زمینه پیشرفت خودتان و دیگران را فراهم کنید.
در این آزمون مولفه‌های زیر مورد بررسی و سنجش قرار می‌گیرد:
- توانایی تجسم فضایی و درک ساختارها
- مهارت‌های حرکتی و انجام کارهای دستی
- توانایی تولید ایده‌های خلاقانه
- توانایی تفکیک صداها و تشخیص موسیقی
- مهارت شناسایی و تفکیک رنگ‌ها
- توانایی تحلیل و ارائه استدلال
- مهارت ارائه استدلال استقرایی از مشاهدات
- مهارت انجام محاسبات ریاضی و کار با اعداد
- توانایی درک روابط فضایی بین اشکال پیچیده و ساده
- توانایی پیش‌بینی نتایج، آینده‌نگری و تصمیم‌گیری
- توانایی به‌خاطر سپاری تصاویر و طرح‌های دیداری
- توانایی خواندن و درک سریع متون
شرکت در آزمون استعداد یابی اوکانر
۷_ آزمون دیسک
آزمون دیسک ابزار سنجش رفتارها و تمایلات افراد است. همان‌طور که از نام این آزمون پیداست، در تست DISK چهار مولفه مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- D: این مولفه به میزان نفوذ، کنترل و شهامت افراد اشاره دارد.
- I: این مولفه به میزان اجتماعی بودن، برون‌گرایی و مهارت‌های ارتباطی افراد اشاره دارد.
- S: این مولفه سطح آرامش و ثبات افراد را مورد بررسی قرار می‌دهد.
- C: این مولفه سطح دقت، نظم و تحلیل‌گری افراد را مورد بررسی قرار می‌دهد.
این آزمون سطح خودشناسی‌تان را افزایش می‌دهد، نقاط ضعف و قوت‌تان را شفاف می‌کند و روابط شما را مورد بررسی قرار می‌دهد. با استفاده از آزمون دیسک می‌توانید استعدادهایتان را بشناسید و زمینه شکوفایی آنها را فراهم کنید.
کلام آخر
استعداد یابی یک سرمایهگذاری روی آینده است. این فرآیند برای برخی از افراد ممکن است زمانبر باشد اما زمینه افزایش درآمد، شادکامی و افزایش کیفیت زندگی را فراهم می‌کند. از این‌که تا انتهای این مطلب آموزشی با ما همراه بودید از شما متشکریم. امیدواریم مقاله “استعدادیابی” مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
منابع:
