تعیین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، کلید رسیدن به موفقیت تحصیلی است. زمانی که برای خودتان اهداف عملی تعیین می‌کنید و مهارت‌هایی مانند مدیریت زمان، انعطاف‌پذیری، صبوری، سازگاری، تکنیک‌های مطالعه موثر، یادداشت‌برداری، خلاصه‌نویسی و… را به کار می‌گیرید، رسیدن به نقطه هدف و پیشرفت کردن آسان‌تر می‌شود. فراموش نکنید که دستیابی به موفقیت تحصیلی مستلزم تلاش بسیار و به کارگیری روش‌های مناسب است.
اگر هدف‌تان از دستیابی به موفقیت تحصیلی، رسیدن به جایگاه شغلی مناسب و کسب درآمد بالا است، می‌توانید از دوره رایگان روانشناسی پول نیز استفاده کنید.
موفقیت تحصیلی چیست؟
بر اساس تحقیقات انجام شده و یافته‌های علمی، موفقیت تحصیلی عبارت است از پیشرفت تحصیلی، دستیابی به اهداف یادگیری، کسب مهارت‌های مورد نظر، رضایت، پشتکار و عملکرد خوب در حوزه تخصصی خود. (منبع علمی)
موفقیت تحصیلی شامل موارد زیادی می‌شود، از جمله دستیابی به نمرات بالا، انجام تحقیقات و مقالات علمی، کسب مهارت‌های علمی مانند یادگرفتن زبان جدید، کسب مهارت‌های سازنده مانند مدیریت زمان، دستیابی به جایگاه‌های خاصی در موسسات آموزشی مانند مدیریت مسابقات و المپیادها، فارغ‌التحصیلی و رشد شخصی و فکری که از طریق یادگیری به دست می‌آید.
موفقیت تحصیلی نه تنها دانش و یادگیری را توسعه می‌بخشد، بلکه ذهنی را پرورش می‌دهد که مهارت تفکر، تجزیه و تحلیل و نوآوری را دارد. همچنین اشتیاق یادگیری را در افراد تقویت میکند و آن‌ها را تشویق میکند تا به طور مداوم از طریق فعالیت‌های آموزشی برای رشد فکری و شخصی خود تلاش کنند.
لازم است ذکر کنیم که معیارهای موفقیت تحصیلی در هر فرد متفاوت است و تحت تاثیر اهداف فردی، سیاست‌های سازمانی، هنجارهای اجتماعی و تفاوت‌های فرهنگی قرار دارد.
بیشتر بخوانید:
روش‌های موثر در رسیدن به موفقیت تحصیلی
برای دستیابی به موفقیت تحصیلی مهم است که اهداف واضح و عملی داشته باشید و عادات و مهارت‌های سازنده‌ای را برای خودتان ایجاد کنید تا در مسیر یادگیری متوقف نشوید. در ادامه روش های موفقیت تحصیلی را بررسی می‌کنیم.
۱- خودتان را باور داشته باشید
اگر به خودتان ایمان نداشته باشید، هیچ‌کس دیگری هم شما را باور نخواهد کرد و این اولین و مهمترین گام برای شروع حرکت در مسیر موفقیت تحصیلی و شخصی است.
اگر فکر می‌کنید به خودتان باور دارید اما همه چیز آن طور که می‌خواستید پیش نرفته است اشکالی ندارد، به یاد داشته باشید که برای موفق شدن همیشه باید یک برنامه جایگزین داشته باشید.
۲- زمان‌تان را مدیریت کنید
یکی از مهمترین مهارت‌ها برای موفقیت تحصیلی، مدیریت موثر زمان مطالعه است. مدیریت زمان به شما کمک میکند از تمام تکالیف و برنامه‌های خود مطلع باشید، وظایف‌تان را اولویت‌بندی و کارهایتان را برنامه‌ریزی کنید.
برنامه مطالعه روزانه، هفتگی یا ماهانه‌ای که به آن پایبند هستید را در دفتر برنامه‌ریزی خود بنویسید و زمان پروژه، امتحانات و جلسات‌تان را نیز در کنار آن‌ها یادداشت کنید. همچنین بهتر است کارهایتان را بر اساس میزان اولویت آن‌ها بنویسید.
برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی کارها و اختصاص دادن مدت زمان مشخص به انجام هر کار، شما را به سمت موفق شدن سوق می‌دهد. علاوه بر آن، با مدیریت و اولویت‌بندی کارها و دوری کردن از عواملی که باعث حواس‌پرتی می‌شوند، می‌توانید بر اهمال کاری غلبه کنید.
در صورت امکان می‌توانید اطرافیان‌تان را از زمان‌هایی که برای مطالعه در نظر گرفته‌اید آگاه سازید تا حواس‌تان را پرت نکنند و بهتر بتوانید روی کارها متمرکز بمانید.
۳- اهداف بزرگ را به اهداف کوچک و دست‌یافتنی تبدیل کنید
تعیین اهداف، کلید موفقیت است و یکی از بهترین راه‌ها برای دستیابی به اهداف بزرگ و بلند مدت، تقسیم آن‌ها به اهداف کوچک‌تر و دست‌یافتنی‌تر است.
برای تعیین اهداف می‌توانید از روش “SMART” استفاده کنید. SMART مخفف Specific مشخص، Measurable قابل اندازه‌گیری، Achievable دست‌یافتنی، Relevant مرتبط و Time-Bound داشتن محدودیت زمانی است و به این معناست که اهداف باید این ۵ ویژگی را داشته باشند. به عنوان مثال، یک هدف تعیین شده به روش SMART چنین است: “من ۴ ساعت در هفته یادداشت‌هایم را مطالعه می‌کنم و در طی ۳ هفته مطالعه آن‌ها را تمام می‌کنم تا نمره‌ام از A به B تبدیل شود.”
تعیین اهداف به روش SMART باعث می‌شود به اهداف‌تان نگاه دقیقی بیندازید، علت تعیین اهداف را متوجه شوید و اقداماتی که برای رسیدن به آن‌ها باید انجام دهید را مشخص کنید.
بیشتر بخوانید: برای موفقیت باید چکار کرد؟
۴- با افراد حامی که به شما انگیزه می‌دهند در ارتباط باشید
وقتی با افرادی در ارتباط هستید که به شما انگیزه می‌دهند و از مسیر موفقیت شما حمایت می‌کنند، اراده‌تان برای ادامه دادن بیشتر می‌شود. بنابراین مهم است که با افراد امن و حامی اطراف‌تان از جمله خانواده، دوستان، همکاران، مربیان و… درباره تجربیات‌تان، دستاوردهایتان و حتی چالش‌هایتان صحبت کنید.
از آن جایی که لازمه پیشرفت تحصیلی، در ارتباط بودن با آدم‌ها و انجام پروژه‌های گروهی است، فرصت زیادی برای شما وجود دارد که با دوستان و اساتید ارتباط برقرار کنید، از آن‌ها کمک بگیرید و به آن‌ها کمک کنید و تجربیات‌تان را با آن‌ها به اشتراک بگذارید.
۵- عواملی که باعث حواس پرتی می‌شوند را کاهش دهید
عوامل حواس پرتی شامل موبایل، تلویزیون، برخی از دوستان، نداشتن محیط مناسب برای مطالعه و… است. اگر به این عوامل دسترسی راحتی دارید، بهتر است به اندازه کافی نظم و انضباط داشته باشید که بتوانید این عوامل را از خود دور نگه دارید و به مطالعه ادامه دهید.
۶- فضای خاصی برای مطالعه کردن داشته باشید
ایجاد یک محیط مناسب و سازمان‌یافته برای مطالعه، بدون هیچ عامل حواس پرتی و همراه با مدیریت زمان می‌تواند تمرکز و بهره‌وری شما را تا حد زیادی افزایش دهد. علاوه بر محیط مناسب، می‌توانید زمان مشخصی را هم در طول روز به مطالعه کردن اختصاص دهید. این کار باعث می‌شود که در این ساعت به کارهای بیهوده نپردازید و مطالعه کنید.
۷- فرایند یادگیری را لذت‌بخش‌تر کنید
با خلاقیت خود، فرایند یادگیری و مطالعه کردن را لذت‌بخش‌تر کنید و آن را به یک تجربه ارزشمند و جذاب تبدیل کنید. به عنوان مثال در طول یادگیری از خودکارهای رنگی، هایلایترهای خوش رنگ و لوازم تحریرهای جذاب استفاده کنید تا از درس خواندن خسته نشوید. همچنین می‌توانید هنگام خلاصه‌نویسی، نمودارها و جدول‌هایی بکشید تا جزوه قشنگ‌تری داشته باشید.
۸- تکنیک‌های مطالعه موثر را به کار بگیرید
استفاده از تکنیک‌های مطالعه موثر، نقشه راه موفقیت تحصیلی است. زمانی که به کارگیری این تکنیک‌ها بخشی از برنامه روزانه شما شوند، کارایی و اعتماد به نفس شما افزایش پیدا میکند و اضطراب‌تان در رابطه با درس کاهش می‌یابد.
واقعیت این است که روزهای شما مملو از مسئولیت‌های شخصی، خانوادگی، کاری و… است، بنابراین بسیار مهم است که زمانی را به مطالعه کردن اختصاص دهید و برای این که بتوانید موقع مطالعه کردن متمرکز بمانید، باید از تکنیک‌های مطالعه استفاده کنید. افراد موفق معمولا از تکنیک‌های مطالعه مانند تکنیک فاینمن، یادآوری فعال، تکرار فاصله‌ای و… استفاده می‌کنند که درک و حفظ مطالب را افزایش می‌دهد.
قبل از به کارگیری تکنیک‌های مطالعه ابتدا باید برنامه منظم روزانه‌ای را طرح‌ریزی کنید، سپس مطمئن شوید که محیط مناسبی برای مطالعه دارید و در نهایت هنگام مطالعه، از تکنیک‌های علمی استفاده کنید. به عنوان مثال از تکنیک‌های تقویت حافظه استفاده کنید تا در حفظ و یادآوری مفاهیم کلیدی به شما کمک کند.
نکات زیر هنگام درس خواندن می‌توانند به شما کمک کنند:
- هنگام گوش دادن به تدریس استاد یا خواندن مطالب درسی به تنهایی، یادداشت‌برداری کنید.
- مفاهیم کلیدی و نکات اصلی را خلاصه‌نویسی کنید.
- مطالعه کردن باید محدودیت زمانی داشته باشد، زیرا مغز برای پردازش و ذخیره اطلاعات به استراحت نیاز دارد.
۹- صبر و انعطاف‌پذیری خود را بالا ببرید
تاب‌آوری و سازگاری بالا، فرمول موفقیت هستند. بنابراین اگر می‌خواهید در مسیر رسیدن به اهداف تحصیلی خود موفق شوید، باید این دو ویژگی را تقویت کنید. تمرین‌هایی که می‌توانید برای افزایش تاب‌آوری خود انجام دهید عبارتند از: توجه بیشتر به واکنش‌های خودتان، تمرین مدیتیشن یا تنفس عمیق برای آرام کردن ذهن و پاداش دادن به خودتان بعد از رسیدن به نقاط هدف مدنظرتان. تاب‌آوری یعنی توانایی سازگاری و غلبه بر چالش‌های زندگی.
همچنین به یاد داشته باشید که علم موضوع ثابتی نیست و مدام تئوری‌های جدید ارائه می‌شوند؛ بنابراین ما باید به اندازه کافی انعطاف‌پذیر باشیم و توانایی سازگاری با ایده‌های جدید را داشته باشیم.
۱۰- از نظر جسمی و روانی از خودتان مراقبت کنید
بسیار مهم است که در مسیر موفقیت، مراقب سلامت جسمی و روانی خود باشید زیرا اگر دچار فرسودگی شوید، نمی‌توانید به اهداف‌تان برسید.
برخی از راه‌های موثر برای مراقبت جسمی و روانی عبارتند از:
- یک رژیم غذایی متعادل و مغذی داشته باشید؛ تحقیقات نشان داده است که خوردن غذاهای سالم می‌تواند عملکرد دانش‌آموزان را تا ۲۰٪ بهبود بخشد. (منبع علمی)
- به اندازه کافی آب بنوشید.
- به طور منظم ورزش کنید؛ اندورفینی که هنگام ورزش کردن در بدن‌تان تولید می‌شود به بهبود وضعیت جسمانی و روانی شما کمک میکند. برخی از این ورزش‌ها شامل دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی، رقصیدن، باشگاه رفتن و… است.
- الگوی خوابتان را اصلاح کنید؛ خواب منظم باعث تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش استرس و افزایش تمرکز هنگام مطالعه کردن می‌شود.
- بیرون بروید و تایم استراحت داشته باشید؛ با این کار هم می‌توانید از هوای تازه لذت ببرید و هم با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، سروتونین در بدن‌تان افزایش پیدا میکند و در نتیجه خلق و خو، تمرکز و آرامش‌تان بهبود می‌یابد.
- زمانی را به تفریح کردن اختصاص دهید و فعالیت‌هایی که دوست دارید را انجام دهید.
- در نهایت به یاد داشته باشید که اگر در طول تحصیل احساس می‌کنید از نظر ذهنی خسته‌اید یا دچار مشکلاتی مانند عدم تمرکز شده‌اید، مراجعه به یک درمانگر یا روانشناس حرفه‌ای، همیشه یک گزینه کمک‌کننده و سالم است.
۱۱- بر چالش‌ها غلبه کنید و تسلیم نشوید
عوامل خارجی مزاحم، نقاط ضعف، مشکلات مهارتی و روش‌های نادرست مطالعه که در عملکرد ضعیف شما نقش دارند را بررسی کنید و بر آن‌ها غلبه کنید. یکی از روش‌ها برای غلبه بر مشکلات این است که عملکرد گذشته خود را تجزیه و تحلیل کنید، نقاط ضعف‌تان را بشناسید و تا جایی که می‌توانید برای رسیدن به هدف و غلبه بر مشکلات تلاش کنید.
۱۲- مثبت‌اندیشی را تمرین کنید
افرادی که دیدگاه مثبتی نسبت به زندگی دارند احتمالا بهتر با شرایط استرس‌زا کنار می‌آیند، سیستم ایمنی قوی‌تری دارند و زندگی سالم‌تر و شادتری را تجربه می‌کنند. در نتیجه، پرورش ذهنیت مثبت برای انواع موفقیت بسیار ارزشمند است. اولین قدم برای موفق شدن، درک قدرت ذهنیت مثبت و تاثیر آن بر عملکرد تحصیلی است.
۱۳- مهارت‌هایی را تقویت کنید
مهارت‌هایی وجود دارد که برای موفقیت تحصیلی نیاز است افراد آن‌ها را تقویت کنند:
- مهارت انجام تحقیقات علمی؛ افراد در مسیر تحصیلی خود ملزم به انجام تحقیقات هستند و باید توانایی یافتن، تجزیه و تحلیل و ترکیب مطالب علمی را داشته باشند.
- تفکر انتقادی؛ تفکر انتقادی یعنی توانایی افراد برای ارزیابی عمیق و چند جانبه اطلاعات تا راه‌حل‌ها و استدلال‌های آگاهانه‌شان توسعه یابد.
- مهارت‌های ارتباطی؛ یعنی توانایی بیان ایده‌های خود به طور شفاف و موثر، تماس چشمی، گوش دادن فعال، توجه به علائم کلامی و غیرکلامی و درک کردن.
کلام آخر
دستیابی به موفقیت تحصیلی مستلزم انعطاف‌پذیری، یادگیری مداوم، مطالعه موثر و صبوری است. همچنین با تقویت مهارت‌هایی مانند مدیریت زمان، تفکر انتقادی، مهارت ارتباطی و به کارگیری روش‌های موثری مانند تکنیک‌هایی برای مطالعه موثر، تقسیم اهداف بزرگ‌تر به اهداف کوچک‌تر، مراقبت جسمانی و روانی، تقویت تاب‌آوری و سازگاری و تمرین مثبت‌اندیشی، موفق شدن زودتر اتفاق می‌افتد.
منابع:
