وبسایت Forbes گزارش میدهد که ۹۳ درصد از ارتباطات غیرکلامی است و زبان بدن به تنهایی ۵۵ درصد از پیامی را که انتقال میدهیم، تشکیل میدهد. این یعنی فقط ۷ درصد از ارتباطات بهصورت کلامی هستند.
Deborah Bull نیز درباره اهمیت زبان بدن میگوید:
Body language is a very powerful tool. We had body language before we had speech, and apparently, 80% of what you understand in a conversation is read through the body, not the words.
ترجمه: زبان بدن ابزار بسیار قدرتمندی است. ما قبل از صحبتکردن، زبان بدن داشتیم و ظاهراً ۸۰ درصد از آنچه در مکالمه میفهمید، از طریق بدن خوانده میشود، نه کلمات.
این آمار نشان میدهد که زبان بدن اهمیت زیادی در پیشرفت و بهبود ارتباطات دارد. ما در این مقاله میخواهیم درباره زبان بدن افراد موفق صحبت کنیم.
زبان بدن چیست؟
زبان بدن به رفتارهای فیزیکی برای برقراری ارتباطات غیرکلامی اشاره دارد که اغلب بهصورت غریزی انجام میشوند.
خواه از این موضوع آگاه باشید یا خیر، وقتی با دیگران ارتباط میگیرید، برای آنها بهصورت غیرکلامی سیگنالهایی را میفرستید. همه رفتارهای غیر کلامی ما، از ژستهای بدنی گرفته تا تماس چشمی یا وضعیت بدنی، پیامهای قوی برای شخص مقابل ارسال میکنند.
کلمات در زبان بدن جایگاهی ندارند، بلکه نشانههای غیرکلامی شما هستند که از طریق آن صحبت میکنند. این نشانهها میتوانند اعتماد ایجاد کنند، دیگران را به ارتباط با شما سوق دهند یا حتی روی آنها تأثیر منفی بگذارند. این پیامها حتی وقتی که هیچ حرفی به زبان نمیآورید هم متوقف نمیشوند. در واقع حتی وقتی که ساکت هستید، باز هم بهصورت غیرکلامی پیامی را به دیگران منتقل میکنید.
در برخی موارد، آنچه که از دهان شما بیرون میآید، با آنچه که زبان بدنتان منتقل میکند، کاملاً متفاوت است. اگر چیزی را بگویید، اما زبان بدن شما موضوعی خلاف آن را ثابت کند، شنونده متوجه میشود؛ مثلاً فرض کنید سرتان را به نشانه “نه” تکان میدهید، اما همزمان کلمه “بله” را هم به زبان میآورید؛ حالا شنونده گیج میشود که حرف او را تأیید کردهاید یا خیر.
از آنجا که زبان بدن یک زبان ناخودآگاه و طبیعی است و احساسات واقعیتان را انتقال میدهد، احتمالاً شنونده بین پیام کلامی و غیرکلامی، به پیام غیرکلامی توجه میکند.
با درک بهتر زبان بدن و بهبود آن میتوانید با دیگران بهتر ارتباط برقرار کنید و روابطی قویتر و مفیدتر بسازید. بسیاری از افراد موفق اهمیت زیادی به زبان بدن میدهند و سعی میکنند همواره سیگنالهای غیرکلامی مثبتی به دیگران بفرستند.
اهمیت زبان بدن برای افراد موفق چقدر است؟
رالف والدو امرسون میگوید:
What you do speaks so loud that I cannot hear what you say.
ترجمه: کاری که شما انجام میدهید (زبان بدن)، آنقدر بلند صحبت میکند که من نمیتوانم آنچه را که میگویید، بشنوم.
نشانههای غیرکلامی از جمله نحوه گوشدادن، نحوه نگاهکردن، حرکات یا حتی واکنشها به طرف مقابل میفهمانند که آیا تمایل به ارتباط با او دارید یا خیر. زمانی که سیگنالهای غیرکلامی با آنچه میگویید، مطابقت دارند، اعتماد را در روابط خود افزایش میدهید.
زبان بدن ۵ نقش مهم را در روابط ایفا میکند که عبارت هستند از:
- تکرار: پیامی را که بهصورت شفاهی میگویید، تکرار و تقویت میکند.
- تناقض: زبان بدنتان میتواند با پیامی که میخواهید منتقل کنید، تناقض داشته باشد؛ بنابراین به شنونده ثابت میکند که شاید حقیقت را نگویید.
- جایگزینی: زبان بدن میتواند جایگزین پیام شفاهی باشد؛ مثلاً بسیاری از اوقات حالات چهره بهتر از کلمات پیام را منتقل میکنند.
- مکمل: زبان بدن ممکن است نکتهای را به پیام شفاهی شما اضافه کند و مکمل آن باشد.
- تأکیدکردن: زبان بدن ممکن است روی یک پیام شفاهی تأکید کند و آن را مهمتر از بقیه جلوه دهد؛ مثلاً وقتی جملهای خاص را میگویید، روی میز ضربه میزنید.
انواع زبان بدن افراد موفق چیست؟
زبان بدن انواع مختلفی دارد که افراد موفق سعی میکنند از انواع آن برای بهبود ارتباطات خود استفاده کنند:
1_ حالت چهره
چهره انسان میتواند بسیاری از احساسات او را بدون گفتن کلمهای منتقل کند. بر خلاف برخی از انواع روشهای ارتباط غیرکلامی، حالات چهره جهانی هستند؛ مثلاً همه مردم در سراسر جهان حالات غم، خشم، تعجب، ترس، انزجار یا شادی را از روی حالت چهره متوجه میشوند.
2_ وضعیت بدن
برای همه ما پیش آمده است که فردی را از روی نحوه نشستن، راهرفتن یا حتی ایستادن قضاوت کنیم. در واقع وضعیت بدنی شما اطلاعات زیادی را به جهان پیرامونتان انتقال میدهند.
Harvey Wolter میگوید:
You can tell a lot by someone’s body language.
ترجمه: شما از زبان بدن یک نفر میتوانید خیلی چیزها را تشخیص دهید.
3_ حرکات
انواع ژستها گویی در تار و پود زندگی همه ما تنیده شدهاند. حتماً برایتان پیش آمده که در هنگام صحبتکردن سرتان را تکان دهید یا از دستهای خود استفاده کنید.
معنی برخی از حرکات در فرهنگهای مختلف میتواند بسیار متفاوت باشد. بهعنوان مثال در برخی فرهنگها مثل کشور انگلیس، از شست دست برای علامت “OK” استفاده میشود؛ در حالی که در کشورهایی مثل آلمان، روسیه و برزیل این حرکت را نوعی توهین میدانند؛ بنابراین مهم است که مراقب ژستهایتان باشید تا سوءتعبیر ایجاد نکنند.
4_ تماس چشمی
از آنجایی که اغلب افراد حس بینایی دارند، تماس چشمی بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای غیرکلامی شناخته میشود. نوع نگاه شما به یک نفر میتواند پیامهای مختلفی از قبیل خشم، نفرت یا علاقه را منتقل کند. تماس چشمی همچنین در حفظ جریان گفتگو و سنجش میزان علاقه طرف مقابل به ادامه گفتگو تأثیر دارد.
5_ لمسکردن
ما از طریق لمسکردن ارتباطات زیادی با دیگران برقرار میکنیم. از جمله پیامهای لمسی غیرکلامی میتوان به دست دادن، در آغوش گرفتن یا نوازشکردن اشاره کرد.
6_ فضا
آیا در حین برقراری ارتباط کلامی با دیگران، بهدلیل اینکه طرف مقابل بسیار نزدیک یا دور ایستاده است، احساس ناراحتی کردهاید؟ فضای فیزیکی نقش مهمی را در ارتباطات بازی میکند. فضای فیزیکی در ارتباطات بر اساس موقعیت، فرهنگ و نزدیکی ارتباط شما با طرف مقابل سنجیده میشود. فضای فیزیکی سینگالهای زیادی از جمله محبت، صمیمیت، پرخاشگری یا تسلط را به طرف مقابل منتقل میکند.
7_ صدا و لحن
هر چند چیزی که زبان زبان میآورید، اهمیت دارد، اما مهمتر از آن لحن و صدای شماست. وقتی که صحبت میکنید، دیگران علاوهبر توجه به کلمات، به صدای شما هم توجه میکنند. دیگران در زمان برقراری ارتباط به نکات مهمی از جمله سرعت صحبتکردن، میزان بلندی صدا، لحن یا آواهای تأکیدی مثل “اوه” توجه دارند.
شما باید به این فکر کنید که چطور صدا میتواند نشاندهنده طعنه، خشم، محبت یا اعتماد به نفس باشد.
زبان بدن افراد موفق چگونه است؟
ارتباط غیرکلامی یک فرآید رفتوبرگشت سریع است که نیاز به دقت و توجه شما بهصورت لحظهای دارد. در اینجا چند راهکار میگوییم که افراد موفق از آنها برای داشتن زبان بدن مناسب استفاده میکنند:
1_ مدیریت استرس در لحظه
استرس توانایی شما را برای برقراری ارتباط از بین میبرد. وقتی که استرس دارید، معمولاً سیگنالهای غیرکلامی گیجکنندهای میفرستید که شاید در لیست الگوهای رفتاری نادرست قرار داشته باشند.
فراموش نکنید که احساسات مسری هستند؛ بنابراین اگر شما احساس ناراحتی داشته باشید، به احتمال زیاد این احساس را به دیگران هم منتقل میکنید و در نتیجه وضعیت بدتر میشود.
اگر احساس میکنید که تحت فشار استرس هستید، قبل از اینکه بخواهید ارتباطی با دیگران برقرار کنید، لحظهای به خود فرصت دهید تا آرام شوید. هنگامی که تعادل عاطفیتان را به دست آوردید و احساس آمادگی بیشتری برای رویارویی با موقعیت موردنظر داشتید، با طرف مقابل ارتباط بگیرید.
تمرین:
سریعترین راه برای مدیریت استرس در لحظه این است که به حواس خود توجه کنید. آنچه میبینید، میشنوید یا بو میکنید، تأثیر زیادی روی استرس درونی دارند.
شما معمولاً با مشاهده عکس عزیزانتان، بوکردن رایحهای خاص مثل رایحه اسطوخودوس، استفاده از اسباببازیهای فیجت یا گوشدادن به یک موسیقی آرامشبخش میتوانید در لحظه استرس خود را کاهش دهید.
هر از یک این راهکارها را امتحان کنید تا متوجه شوید کدام یک میتواند بهصورت لحظهای حجم زیادی از استرس شما را از بین ببرد.
2_ توسعه آگاهی عاطفی
برای ارسال نشانههای غیرکلامی دقیق، باید بر احساسات خود مسلط باشید؛ همچنین باید بتوانید احساسات دیگران را از طریق سیگنالهایی که میفرستند، تشخیص دهید. اینجاست که نقش آگاهی عاطفی پررنگ میشود.
آگاهی عاطفی به شما کمک میکند تا:
- احساسات دیگران را بشناسید و پیامهای ناگفته آنها را درک کنید.
- با ارسال سیگنالهای غیرکلامی مطابق با صحبت هایتان، در ارتباط خود اعتماد ایجاد کنید.
- بهگونهای با دیگران ارتباط بگیرید که آنها متوجه شوند که صحبتهایشان را درک میکنید.
بسیاری از ما ارتباط خود را با احساساتی مانند خشم، غم یا ترس قطع کردهایم؛ زیرا فرهنگ و جامعه به ما آموختهاند که احساسات خود را نادیده بگیریم. این کار غیرممکن است؛ شما شاید احساساتتان را انکار کنید، اما نمیتوانید آنها را از بین ببرید. این احساسات هنوز هستند و همچنان بر ارتباطات شما تأثیر میگذارند. با توسعه آگاهی عاطفی و برقراری ارتباط حتی با احساسات ناخوشایند، کنترل بیشتری بر زبان بدن خود خواهید داشت؛ این موضوع را افراد موفق بهطور کامل درک کردهاند.
تمرین ۱: از احساسات خود لیستی تهیه کنید تا آنها را بهتر بشناسید.
تمرین ۲: برای درک احساست، ۳ یا ۴ بار در روز، بین ۱ تا ۲ دقیقه به خود زمان دهید. بعد از شناخت یک احساس، زمان بگذارید و درباره احساسات دیگری که شاید آنها را هم تجربه کنید، بیندیشید؛ مثلاً اگر مضطرب هستید، شاید بعد آن بترسید یا تحت فشار قرار بگیرید.
(این مقاله نیز میتواند برایتان مفید باشد: موفقیت فردی چگونه به دست میآید؟)
3_ توجه به نشانهها
زمانی که نحوه مدیریت استرس را یاد بگیرید و از احساسات خود آگاه شوید، در خواندن سیگنالهای ارسالشده توسط دیگران حرفهایتر میشوید. در واقع شما نهتنها باید زبان بدن خود را تقویت کنید، بلکه باید در شناخت زبان بدن دیگران نیز ماهر شوید.
برای این کار باید به نشانههای ارتباطی آنها توجه داشته باشید. نشانههایی مثل تضاد بین صحبتها و حرکات بدن به شما کمک میکنند تا متوجه شوید طرف مقابل دروغ میگوید یا نه.
تمرین:
در زمان برقراری ارتباط با دیگران به چند نکته توجه داشته باشید:
- توجه به ناهماهنگیها: ارتباطات غیرکلامی باید پیامهای شفاهی را تأیید کنند. آیا طرف مقابل یک حرف میزند، اما زبان بدن او پیامی متفاوتی را منتقل میکند؟
- توجه به سیگنالهای ارتباط غیرکلامی بهصورت گروهی: بیشازاندازه روی یک حرکت یا نشانه غیرکلامی در طرف مقابل تمرکز نکنید. شما باید تمام سیگنالهای غیرکلامی، از تماس چشمی گرفته تا لحن صدا را بررسی کنید. در مجموع متوجه میشوید که آیا نشانههای غیرکلامی او با حرفهایش سازگار است یا خیر.
- اعتماد به غرایز: احساسات درونیتان را نادیده نگیرید. اگر احساس میکنید که طرف مقابل صادق نیست، شاید به عدم تطابق بین ارتباط کلامی و غیرکلامی او پی ببرید.
4_ تمرکز بر ناتوانیها
راز زبان بدن افراد موفق این است که از لحاظ ذهنی خود را برای حضور در موقعیت موردنظر آماده میکنند. برای اینکه اعتماد به نفس خود را تقویت کنید تا زبان بدن مناسبی داشته باشید، به موفقیتی در گذشته بیندیشید که شما را سرشار از غرور و اعتماد به نفس میکند.
شما باید احساس قدرت و اطمینان به خود را به یاد آورید و هنگام ورود به یک موقعیت و قدمزدن بهسمت دیگران، آن را تجسم کنید.
تمرین:
لیستی از موفقیتهای خود در گذشته روی کاغذ بنویسید و همواره این کاغذ را همراهتان داشته باشید تا برای تجسم موقعیتهای مثبت، مدت زیادی مشغول فکرکردن نباشید.
(این مقاله نیز به شما کمک خواهد کرد: ایجاد اعتماد به نفس در محیط کار)
اشتباهات رایج در زبان بدن چه هستند؟
راز زبان بدن افراد موفق این است که آنها نحوه استفاده از تکنیکهای غیرکلامی را در زمان مناسب میدانند. اگر از یک تکنیک در زمان نامناسبی استفاده کنید، دچار اشتباهات مهلکی میشوید که روی ارتباط شما با دیگران تأثیر منفی میگذارند. این اشتباهات عبارت هستند از:
1_ لبخندزدن در هر موقعیتی
هر چند لبخندزدن یک راه آسان برای برقراری ارتباط با دیگران است، اما مناسب همه موقعیتها نیست! افراد موفق میدانند که لبخندزدن میتواند هنگام ملاقات با شخصی جدید یا ارتباط با کارفرما مؤثر باشد، اما در زمان بحث کارساز نیست.
لبخندزدن در موقعیتهای نامناسب، احساس ناامنی و عدم اعتماد به نفس شما را به طرف مقابل منتقل میکند؛ بنابراین باید یاد بگیرید که چه زمانی لبخند بزنید.
تمرین:
لیستی از موقعیتهای مختلف که به اشتباه در آنها لبخند زدید یا حالت چهره نامناسبی داشتید، بنویسید. این بار سعی کنید با قرارگرفتن در این موقعیتها به خود یادآور شوید که حالات چهره معمولی داشته باشید.
2_ دستدادن ضعیف
دستدادن ضعیف نشانه تسلیمشدن در اولین تعامل با دیگران است. افراد موفق میدانند که برای شروع ارتباط مؤثر، باید محکم به طرف مقابل دست دهند. خواه یک مصاحبه شغلی یا شراکت کاری مهم باشد، شما باید باید در هر موقعیتی یاد بگیرید که محکم دست دهید.
تمرین:
موقع دستدادن به کسی، بهطور نامحسوس مچ دست خود را بچرخانید تا دستتان کمی بالاتر از دست او باشد. با این کار تسلط خود را بهطور ناخودآگاه نشان میدهید.
3_ مالش بیشازاندازه صورت یا گردن
وبسایت Annajah گزارش میدهد که مالش کف دست، صورت یا گردن یک نشانه جهانی از اضطراب است که نشان میدهد توانایی انجام وظیفهای را ندارید یا نسبت به خود بیاعتماد هستید.
افراد موفق بهطور مداوم سعی در نشاندادن اعتماد به نفس خود و قدرتشان حتی در هنگام مواجهه با چالشها دارند؛ بنابراین این رفتارها را از خود بروز نمیدهند.
تمرین:
اگر فکر میکنید که مالش صورت، گردن یا کف دست برایتان تبدیل به یک عادت شده است، پیشنهاد میدهیم که از اسباببازیهای ضداسترس استفاده کنید. با استفاده از این اسباببازیها کمتر سرگرم عادات قبلی خود میشوید و سینگالهای منفی به دیگران نمیفرستید.
4_ دورشدن از طرف مقابل
اگر در حین صحبتکردن با کسی، در فاصلهای دورتر از طرف مقابل میایستید یا سعی در فاصلهگرفتن از او دارید، احساساتی مثل ترس، بیاعتمادی، نادانی یا حقارت را به او انتقال میدهید.
عدم مواجهه با فردی که با او در حال صحبت هستید، احتمال موفقیتتان را در ارتباط کم میکند. این نحوه برخورد میتواند نشانه این باشد که شما تمایلی به برقراری ارتباط ندارید.
رویگردانی از طرف مقابل حین صحبتکردن حتی میتواند نشانه بیاحترامی به او باشد؛ به ویژه در محیطهای رسمی یا حرفهای!
افراد موفق توجه و احترام به دیگران را در اولویت قرار میدهند و از رفتارهایی که شاید اینگونه تعبیر شوند، اجتناب میکنند.
تمرین
سعی کنید در فاصله مناسبی از طرف مقابل بایستید. این فاصله نه خیلی دور باشد که او احساس کند توجهای به صحبتها ندارید و نه خیلی نزدیک که باعث موذبشدن وی شود.
5_ وضعیت بدنی نامناسب
حفظ حالت بدنی مناسب درباره رفتار حرفهای فرد صحبت میکند. خمشدن یا خیرهشدن به تلفن در زمان گفتگو یا حتی نشستن در زمان نامناسب میتواند احترام شما را برای طرف مقابل از بین ببرد.
برای دیگران سخت است تا زمانی که خمیدهاید یا سر خود را پایین نگه داشتهاید، مکالمهای حرفهای با شما داشته باشند!
تمرین:
در برقرار ارتباط سعی کنید در بهترین حالت بدنی خود باشید، تماس چشمی را برقرار کنید و از خیرهشدن به طرف اشیاء یا فضا بپرهیزید.
شما میتوانید در هنگام صحبت با دیگران، بهجای اینکه بدن خود را مستقیماً روبروی طرف مقابل قرار دهید، کمی بهصورت زاویهدار بنشینید؛ این کار باعث میشود که کمتر تهدیدکننده بهنظر برسید.
6_ اغراق در ژستها
یک راز زبان بدن افراد موفق این است که در ژستهای بدنی خود اغراق نمیکنند. ژستهای بیشازاندازه پرزرقوبرق فاقد جدیت هستند و شاید خلاف آنچه را که میپندارید (مثل اعتماد به نفس زیاد)، به ذهن طرف مقابل القا کنند؛ مثلاً اگر میخواهید پر انرژی و مشتاق بهنظر برسید، لازم نیست که حتماً تحرک زیادی داشته باشید.
افراد موفق اهمیت یک رفتار سنجیده و متعادل را میدانند و همواره سعی میکنند سنجیده رفتار کنند.
تمرین:
زمان برقراری ارتباط با دیگران از خود فیلم بگیرید. کدام ژستهای شما بیشازاندازه اغراقآمیز هستند؟ این ژستها را حذف کنید. حالا متوجه میشوید که ارتباط بهتری با دیگران برقرار میکنید.
7_ صدای بیشازاندازه بلند
وبسایت Forbes گزارش میدهد که گویندگانی با صدای بلندتر، نسبت به گویندگانی با صدای پایینتر، کمتر همدل هستند.
سعی کنید صدای خود را در حد معقول بالا ببرید؛ در غیر این صورت صدای شما برای طرف مقابل تبدیل به یک صوت گوشخراش میشود.
تمرین:
قبل از واردشدن در یک موقعیت برای صحبتکردن، ابتدا لبهایتان را روی هم بگذارید و پشت سر هم کلمات “اوم، هوم، اوم، هوم، اوم و هوم” را بگویید. این به ویژه قبل از تماس تلفنی مؤثر است و صدای شما را تا حد مطلوب آرام میکند.
8_ عدم استفاده از دستها
در هنگام صحبتکردن، باید از دستهای خود هم کمک بگیرید. به نقل از وبسایت Forbes، ناحیهای از مغز به نام ناحیه بروکا (Broca’s) که برای تولید گفتار نقش مهمی دارد، نهتنها در هنگام صحبت، بلکه در هنگامی که دستهایمان را تکان میدهیم هم فعال است.
از آنجا که ژست با گفتار در ارتباط است، ژستگرفتن در حین صحبتکردن میتواند تفکر شما را تقویت کند. در این صورت محتوای کلامی شما بهبود پیدا میکند، در گفتارتان کمتر مردد میشوید و از کلمههای پراکنده مثل “ام” یا “اوه” کمتر استفاده میکنید.
البته ژست بیشازاندازه یا تکاندادن زیاد دستها تأثیر معکوس دارد و روی ارتباط تأثیر منفی میگذارد؛ بنابراین همواره در متعادلترین حالت ممکن باشید.
تمرین:
از نحوه برقراری ارتباط خود با دیگران فیلم بگیرید تا متوجه شوید که چقدر دستهایتان را در حین صحبت با آنها تکان میدهید.
اگر حالتی خنثی دارید، بهتر است جلوی آینه تمرین کنید و در حین صحبتکردن چندین بار دستهایتان را تکان دهید. این کار باید بهمرور تبدیل به یک عادت برای شما شود.
کلام آخر
زبان بدن افراد موفق یکی از ابزارهای آنها برای رسیدن به موفقیت بیشتر در زندگی است. اگر میخواهید پیشرفت داشته باشید، باید زبان بدن افراد موفق را الگوی خود قرار دهید. این افراد با بهترین وضعیت بدنی در موقعیتهای ارتباطی مختلف سعی میکنند تا بیشترین تأثیر را روی طرف مقابل بگذارند. شما نیز باید سعی کنید همواره بهترین زبان بدن را داشته باشید تا دیگران از ارتباط با شما احساس خوبی داشته باشند. اگر در این زمینه نیاز به دریافت اطلاعات بیشتری دارید، پیشنهاد میدهیم که از مشاورها و مدرسین علوم ارتباطات کمک بگیرید.
منابع: